اقدام آمریکا برای تقویت زنجیره تأمین مواد معدنی در رقابت هوش مصنوعی با چین

ایالات متحده قصد دارد با هشت کشور متحد خود توافقاتی امضا کند تا در چهارچوب تلاشی تازه، زنجیره‌های تأمین تراشه‌های کامپیوتری و مواد معدنی حیاتی مورد نیاز فناوری هوش مصنوعی را تقویت کند. این خبر را عالی‌ترین مقام وزارت خارجه آمریکا در امور اقتصادی اعلام کرده است.

این ابتکار که بر تلاش‌هایی از زمان نخستین دولت ترامپ بنا شده، در شرایطی آغاز می‌شود که آمریکا در پی کاهش وابستگی به چین است. این برنامه با برگزاری نشستی در ۱۲ دسامبر در کاخ سفید آغاز خواهد شد، نشستی که بین آمریکا و نمایندگان ژاپن، کره‌جنوبی، سنگاپور، هلند، بریتانیا، اسرائیل، امارات متحده عربی و استرالیا برگزار می‌شود. جیکوب هلبرگ معاون وزیر خارجه در امور اقتصادی، این موضوع را در یک مصاحبه مطرح کرد.

هلبرگ که پیش‌تر مشاور شرکت Palantir Technologies بوده، گفت این نشست بر دستیابی به توافق‌هایی در حوزه‌های انرژی، مواد معدنی حیاتی، تولید پیشرفته، نیمه‌رساناها، زیرساخت هوش مصنوعی و لجستیک حمل‌ونقل تمرکز خواهد داشت.

به گفته او دلایل انتخاب این کشورها از میزبانی برخی از مهم‌ترین شرکت‌های نیمه‌رسانا تا برخورداری از منابع مواد معدنی حیاتی متنوع است.

او گفت: کاملاً روشن است که در حوزه هوش مصنوعی، رقابت دوگانه‌ای بین آمریکا و چین وجود دارد. ما می‌خواهیم رابطه‌ای مثبت و باثبات با چین داشته باشیم، اما آماده رقابت هم هستیم و می‌خواهیم مطمئن شویم شرکت‌های ما می‌توانند بدون وابستگی‌های اجباری، همچنان فناوری‌های تحول‌آفرین بسازند.

ابتکار هلبرگ بر سال‌ها تلاش برای تقویت زنجیره‌های تأمین مواد معدنی حیاتی استوار است. این تلاش‌ها را دولت‌های پیشین عمدتاً با هدف کاهش وابستگی غرب به چین دنبال می‌کردند. وزارت خارجه آمریکا در نخستین دولت ترامپ ابتکار حکمرانی منابع انرژی آمریکا را برای تأمین زنجیره‌های تأمین مواد معدنی حیاتی همچون لیتیوم و کبالت راه‌اندازی کرد. دولت بایدن نیز مشارکت امنیت مواد معدنی را ایجاد کرد که هدفش هدایت سرمایه‌گذاری خارجی و تخصص غربی به بخش معدن کشورهای در حال توسعه بود.

با این حال آمریکا و دیگر کشورها هنوز نتوانسته‌اند سلطه چین بر عرضه عناصر کمیاب خاکی را در هم بشکنند. طبق اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، چین بیش از ۹۰ درصد ظرفیت پالایش عناصر کمیاب و آهن‌رباهای دائمی جهان را در اختیار دارد، در حالی که مالزی با تنها ۴ درصد در جایگاه دوم قرار دارد.

چین در اوایل اکتبر کنترل‌های سخت‌گیرانه‌تری بر صادرات عناصر کمیاب اعمال کرد، اما پس از دیدار ترامپ و شی جین‌پینگ، با تعلیق یک‌ساله این محدودیت‌ها موافقت کرد.

هلبرگ گفت که برخلاف ابتکار دوران بایدن که شامل بیش از دوجین کشور بود، تمرکز او بر کشورهای تولیدکننده است. او افزود که ابتکار نخست دولت ترامپ هرچند بر مواد معدنی حیاتی تمرکز داشت، اما پیش از عرضه عمومی پلتفرم‌های هوش مصنوعی مانند ChatGPT بود. برنامه جدید اما تمام لایه‌های فناوری مرتبط با هوش مصنوعی را در بر می‌گیرد.

هلبرگ ۳۶ ساله پیش‌تر مشاور ارشد الکس کارپ، مدیرعامل Palantir، بوده و همچنین انجمن Hill and Valley را بنیان‌گذاری کرده است که محفلی از رهبران فناوری و قانون‌گذاران آمریکایی است که بر چالش‌های امنیت ملی، به‌ویژه رقابت با چین و توسعه هوش مصنوعی و دیگر فناوری‌ها تمرکز دارد.

او همکاری با متحدان قابل اعتماد در این ابتکار را صرفاً واکنش نسبت به چین ندانست و آن را راهبردی آمریکامحور توصیف کرد.

وی گفت: کشورهای مشارکت‌کننده درک می‌کنند که هوش مصنوعی چه تأثیر تحول‌آفرینی بر اندازه اقتصاد و قدرت نظامی یک کشور دارد. آن‌ها می‌خواهند بخشی از رونق هوش مصنوعی باشند.