اگر به جای «وزارت نفت»، «وزارت فولاد» داشتیم

مالک شیخی- رضا امیرخانی در کتاب *«نفحات نفت»* تمثیل جالبی دارد. در بخشی از کتاب آمده:

*«خانواده‌ای هست مفلوک. کار پدر بدان جا کشیده است که مجبور است طلای مادر بفروشد تا نانِ سفره ی فرزندان فراهم آورد و البته بیش از آن را نیز خرجِ خود کند.*

*به پدر چه خواهید گفت؟ بی کاره؟ مفلس؟ معتاد؟ هرچه خواستید بگویید اما بدانید که از چنین مردی بایستی ناامید بود. اگر کسی به فکرِ نجاتِ چنین خانواده‌ای باشد، تنها به فرزندانِ جوان امید خواهد بست.*

*مادر یعنی وطن. طلا یعنی نفت. پدر یعنی دولت… در چنین خانواده‌ای تنها مایه‌ی نجات، همتِ فرزندان است… از پدر کاری بر نمی‌آید…»*

اقتصاد نفتی ایران مسأله‌ای اظهر من الشمس است که ترجیع بند انتقاد همه اهالی فن شده است. اما سطح دغدغه حکمرانی کشورهای مختلف را می‌شود از ساختارها و وظایف آنها در بدنه دولت‌هایشان بررسی کرد.

ساختارهایی که نشان می‌دهد که مسأله در هر کشوری کجاست. همانقدری که *وزارت «خودکشی» در انگلستان* و *«وزارت تنهایی» در ژاپن* تا *«وزارت احیای دهات» در افغانستان* برای ما عجیب است، وزارت نفت ایران شاید باعث تعجب دیگر کشورها باشد. برای ما اما بعنوان کشوری که منبع نفت جهان هستیم تعجب برانگیز نیست؛ همانطور که مسأله *«وزارت فولاد» در هند* برایشان تعجب برانگیز نیست. با این تفاوت که اقتصاد ما نفتی شده و مستعد اشتعال ولی اقتصاد هند، فولادی شده است و مقاوم.

کشوری که اگرچه در قضاوت‌های ما بر اساس سینمای بالیوود، یک کشور نسبتاً فقیر تصور می‌شود اما از نظر تولید فولاد در جهان، جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. شاخصی که می‌تواند نمادی از توسعه یافتگی باشد و دلیلی براین حدس نزدیک به واقعیت که هندی ها بنا دارند از شاهراه تولید فولاد به جمع کشورهای پیشرفته‌ جهان وارد شوند.

«وزارت فولاد» در هند ۶ ماموریت اصلی دارد که هر ۶ ماموریت با عبارت « تسهیل» آغاز شده است.
*۱_ تسهیل افزایش ظرفیت و رشد تولید فولاد.*
*۲_ تسهیل تامین هزینه های سرمایه ای و برنامه های نوسازی و توسعه صنعت فولاد.*
*۳_ تسهیل در دسترس بودن کافی مواد خام برای صنعت فولاد از منابع داخلی و خارجی.*
*۴_ تسهیل و ترویج تحقیق و توسعه در بخش فولاد و نظارت بر پارامترهای عملکرد تولید آهن و فولاد.*
*۵_ تسهیل ادغام ها، تملک ها و سرمایه گذاری های مشترک در صنعت فولاد.*
*۶_ تسهیل پاسخگویی سریع یا رفع مشکلات مشتریان طبق استانداردهای ارائه خدمات منشور وزارت فولاد.*

طبق آمار منتشر شده انجمن جهانی فولاد در جولای گذشته، ایران با دو پله صعود در جایگاه هشتم جهان در تولید فولاد قرار گرفت. چندی پیش نیز ایران در جایگاه دوم بزرگترین تولید کنندگان آهن اسفنجی در جهان قرار گرفته بود. دستاوردی ارزنده که نشان از ظرفیت های ایران در این صنعت دارد ولی متاسفانه سیاست های غلط در افزایش قیمت گاز، منابع انرژی و کمبود مواد اولیه، نفس صنعت فولاد ایران را به شماره خواهد انداخت. این اما همه ماجرا نیست. بخشنامه های خلق الساعه که برای صادرات و تعرفه ها تا قیمت گذاری های دستوری انجام می‌شود از دیگر مصائب این صنعت استراتژیک در ایران است.

از منظر ساختاری نیز صنعت فولاد ایران با ده‌ها صنعت بالا دستی و پایین دستی، صنعتی یتیم است که نه تنها زعیمی برای احقاق حقوق خود ندارد بلکه همواره از سوی دولت ها متهم است و بدهکار.
صنعتی اشتغال‌زا و سودآفرین که به اکسیر تلاش، از خاک، فلزی ارزشمند و کارا می‌سازد که زندگی بدون آن غیرممکن می‌نماید.

هرچند انتظار ایجاد وزارتی مستقل برای فولاد ایران مانند کشور هند، آرمان‌گرایانه به نظر می‌رسد اما حداقل دولت ها می‌توانند شیوه های اجرایی هند در معنابخشی به واژه‌ی *«تسهیل»* را در صنعت فولاد برای کشور جاری نمایند تا ضمن اعلام سطح دغدغه در این خصوص، دلگرمی این صنعت باشند. صنعتی که با کمترین حمایت و امکانات توانسته به جایگاهی ارزنده دست یابد و بیش از این نیز می تواند تحول آفرین باشد. *صنعتی که این روزها متهم است به سودآوری!*