خاندان « شيخ احمدي» در پهنه تاريخي باخرز

💠 شیخ احمدی ها، یکی از کهن خاندان ساکن در باخرز به حساب می آیند که تاثیر حضور فرهنگی و اجتماعی آنها در این منطقه و نیز تاثیری که آنها از فرهنگ و اقلیم باخرز پذیرفته اند، نیازمند تحقیقات و پژوهش های دقیق تر است.

💠 شيخ احمدي ها يا خواجه ها و يا به قول عامه مردم منطقه، « خوجه ها» ( یعنی بزرگان و اشراف زادگان)، همانطور كه از نام آنها پيداست از اعقاب و نوادگان شيخ احمد جام (ژنده پيل)  به حساب مي آيند. 

💠 نسب خود شيخ احمد نامقي نيز، آنطور كه پژوهشگران  و جام شناسان عنوان كرده اند، به جریربن عبدالله بجلی می رسد که از یمن به دیدار پیامبر رفت، اسلام آورد و صحابه پیامبر و بعدها از یاران امام علی شد

 💠 این خانواده يمني در زمان استقرار خلفاي عباسي در ایران، به خراسان آمدند و در شهر كاشمر اقامت ورزيدند و سپس در قرون بعدي، به تربت جام  آمدند. شیخ احمد در دوره حکومت سلجوقیان، زندگی می کرد و از ورود  او به جام و درگذشت او در اين منطقه، نزديك به هزار سال مي گذرد. 

💠 شيخ احمد داراي اولاد فراواني بوده است و  به دليل سالها رياضت و داشتن كرامات، مورد حمايت  همه جانبه واليان و مردم و زمينداران و مريدان قرار مي گيرد. اهداي زمين به فرزندان شيخ، به همراه حفظ منصب  قضاوت و كليداري و پيش نمازي و اداره مدارس و مكاتب مذهبي، آنان را  تبديل به يك طبقه متنفذ و زميندار بزرگ در كل منطقه جام مي كند.

💠 شيخ احمدي هاي باخرز، از تربت جام به میان ولایت باخرز، مهاجرت مي كنند و سپس تعدادی از خانوار آنها به قلعه پايين باخرز و حدود شهر تاريخي مالين مي آيند. یک طایفه از شیخ احمدی ها به غرب کشور می روند و هم اکنون در کردستان سکونت دارند. تعداد ب از خواجه هایی که اکنون در  باخرز  سکونت دارند، پیش از این، در افغانستان ساکن بودند.

💠 وحيد اسدي، پژوهشگر اقوام و طوايف باخرز مي گويد در برخي منابع تاريخي، ورود شيخ احمدي ها به باخرز حدود 160 سال پيش عنوان شده است و طبق گزارش يك مستشرق غربي كه حدود 100 سال پيش از باخرز ديدن كرده است، از 200 خانواده مستقر در قلعه باخرز، حدود 30 خانوار را شيخ احمدي ها تشكيل مي داده اند. گفتني است كه جامي الاحمدي هاي تربت جام هم تا چند دهه پيش ساكن باخرز بوده اند.

💠 يك شاخه از شيخ احمدي ها كه به سمت مشهد ريزه  و تایباد رفته اند، از ملاكين بزرگ به حساب مي آيند اما شيخ احمدي هاي مقيم قلعه پايين باخرز، در زمره خرده مالكين و متوليان امور و اماكن مذهبي،  بازرگانان، كسبه و كاركنان دولت قرار مي گيرند.

💠 شيخ احمدي هاي باخرز در سالهاي قبل و بعد از پيروزي انقلاب، هيچ گاه به عنوان يك طبقه ممتاز و متمايز از مردم ظاهر نشدند اما به دليل موقعيت و نفوذ اجتماعي خود، هميشه به عنوان رابط ميان حكومت و مردم ايفاي نقش كرده اند؛ هرچند وجهه مردمی آنها عموما غالب تر بوده است. 

💠 برای تحلیل رفتارهای سیاسی خانواده های بزرگ با پیشینه مذهبی در منطقه، باید عوامل مختلفی را لحاظ کرد و نمی توان آنها را در زمره روشنفکران و کنشگران سیاسی و  يا پيشگامان تغييرات اجتماعي، طبقه بندی کرد،  هرچند نسل های جدید آنها، عموما از فضای عمومی جامعه تبعیت می کنند

💠 منصب امام جماعت در اهل سنت که مبتنی بر مقبوليت و مشروعیت مردمی است، برای چندنسل در میان شیخ احمدی ها، دست به دست شده است. حفظ همین منصب و موقعیت در میان مجموعه رویدادها و طوفان های سیاسی، نیازمند مصلحت سنجی ها و ملاحظه کاری هایی است كه ممكن است بعضا آنرا نوعي محافظه كاري تلقي كنند، ولي معني محافظه كاري صرفا عدم همراهي با رويدادها، نيست بلكه تلاش عملي براي حفظ ساختار ها و مناسبات خاص است كه با اين تعريف، شيخ احمدي ها، در زمره محافظه كاران قرار نمي گيرند.

💠 مولانا حاجی آخوند احمدشیخ احمدی، امام جمعه باخرز كه چند روز پيش به رحمت خدا رفت، نمونه واقعي يك شيخ احمدي بود که طی چند دهه، با نهایت درایت و تدبیر و بردباری امور مذهبي اهل سنت باخرز را پیش برد. او از دورن ایدة ئولوژی خاصي بيرون نیامده بود؛ بلکه نماینده عرف عمومی و سنت های تاریخی و مذهبی منطقه باخرز بود. 

💠 شيخ احمدي ها حداقل در 40 سال اخير، يكي از پايه هاي  حفظ تعادل و آرامش اجتماعي و مذهبي در منطقه باخرز بودند؛ اما سلوك حاجي آخوند و خصوصيات اخلاقي و رفتاري او، بيش از آنكه از مذهب و قوميت او ناشي شود، متاثر از فرهنگ و اقليم باخرز بود. او در حقيقت محصول انباشت هاي تاريخي و فرهنگي، باخرز بود. 

تشکر از دوست خوبم آقای حمید شیخ احمدی( مقیم تهران) که این شجره نامه را بازنویسی کرده و با اصل آن در اختیار من قرار داده اند