رشد سالانه تولید و فروش بخش معدن در آبان ۱۴۰۴/ افت ماهانه همچنان ادامه دارد

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در تازه‌ترین گزارش خود با عنوان «پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در آبان‌ماه ۱۴۰۴ (بخش صنعت و معدن)» تصویری به‌روز از وضعیت تولید، فروش و قیمت در شرکت‌های صنعتی و معدنی بورسی ارائه کرده است. این گزارش نشان می‌دهد اگرچه بخش معدن و صنایع معدنی در مقیاس سالانه با رشد قابل توجهی همراه بوده‌اند، اما در مقایسه ماهانه با افت شاخص‌ها مواجه شده‌اند.

رشد محدود صنعت و افزایش قابل توجه فعالیت‌های معدنی

بر اساس این گزارش در آبان‌ماه ۱۴۰۴ شاخص تولید بخش صنعت مبتنی بر شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲.۳ درصد افزایش یافته، اما در مقایسه با ماه قبل ۰.۴ درصد کاهش را ثبت کرده است. در همین بازه شاخص فروش بخش صنعت نیز نسبت به آبان ۱۴۰۳، ۴.۴ درصد افزایش داشته و نسبت به مهرماه ۱۴۰۴، ۱.۲ درصد رشد را تجربه کرده است.

در مقابل بخش معدن عملکرد قوی‌تری در مقیاس سالانه از خود نشان داده است. طبق داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی در آبان‌ماه ۱۴۰۴ نسبت به ماه مشابه سال قبل ۸.۶ درصد افزایش یافته، اما نسبت به ماه قبل ۳.۲ درصد کاهش داشته است. همچنین شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی در مقایسه سالانه ۱۶.۸ درصد رشد کرده، در حالی که نسبت به ماه قبل ۲.۶ درصد کاهش را ثبت کرده است.

گندله و کنسانتره: پیشران‌های اصلی معدن

بررسی جزئیات زیربخش‌های معدنی نشان می‌دهد که در مقایسه با ماه قبل، تنها شاخص تولید زیربخش «گندله» و شاخص فروش زیربخش «کنسانتره» افزایش یافته‌اند. همچنین در مقایسه با ماه مشابه سال قبل نیز فقط زیربخش‌های «گندله» و «کنسانتره» موفق به ثبت رشد هم‌زمان در شاخص تولید و فروش شده‌اند، موضوعی که بر نقش کلیدی این دو حلقه از زنجیره ارزش فولاد در پویایی بخش معدن کشور تأکید دارد.

وضعیت صنایع معدنی و فلزات پایه

در بخش صنایع معدنی، شاخص‌های رشته فعالیت «فلزات پایه» نیز مورد توجه ویژه قرار گرفته است. بر این اساس در آبان‌ماه ۱۴۰۴ شاخص تولید رشته فعالیت فلزات پایه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳.۴ درصد افزایش و نسبت به ماه قبل ۳.۱ درصد کاهش داشته است. شاخص فروش این رشته فعالیت نیز نسبت به آبان ۱۴۰۳، ۲.۷ درصد افزایش یافته اما در مقایسه با ماه قبل ۰.۸ درصد کاهش را تجربه کرده است.

مطابق نتایج گزارش کاهش ماهانه شاخص تولید در زیربخش «آهن و فولاد پایه» عامل اصلی افت شاخص تولید فلزات پایه بوده است. در مقابل افزایش سالانه شاخص تولید و فروش زیربخش «آهن و فولاد پایه» و همچنین افزایش شاخص تولید زیربخش «ریخته‌گری آهن و فولاد»، نقش مهمی در رشد سالانه این رشته فعالیت ایفا کرده‌اند.

تورم بالا در قیمت فعالیت‌های صنعتی

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در حوزه قیمت‌ها از تداوم فشار تورمی در بخش صنعت حکایت دارد. در آبان‌ماه ۱۴۰۴ نرخ رشد ماهانه شاخص قیمت شرکت‌های صنعتی بورسی ۳.۳ درصد بوده و رشد نقطه‌به‌نقطه این شاخص با افزایش ۰.۲ واحد درصدی نسبت به ماه قبل، به ۴۷.۵ درصد رسیده است. همچنین میانگین سالانه شاخص قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی در این ماه با افزایش ۲ واحد درصدی نسبت به ماه قبل رشد ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد.

اهمیت پایش ماهانه صنعت و معدن

مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش تأکید کرده است که شاخص‌های تولید، فروش و قیمت بخش صنعت و معدن مبتنی بر اطلاعات ماهیانه ۳۸۰ شرکت بورسی استخراج می‌شود و به دلیل هم‌حرکتی مناسب با شاخص‌های رسمی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، می‌تواند به‌عنوان شاخص جایگزین معتبر در فاصله انتشار آمارهای فصلی رسمی مورد استفاده قرار گیرد. این ویژگی به‌ویژه برای بخش معدن و صنایع معدنی که نقش پیشران در اقتصاد کشور دارند از اهمیت بالایی برخوردار است.

جمع‌بندی

در مجموع نتایج پایش آبان‌ماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که بخش معدن و صنایع معدنی در مقیاس سالانه همچنان از ظرفیت رشد برخوردار است، به‌ویژه در زیربخش‌هایی مانند گندله و کنسانتره که نقش کلیدی در زنجیره فولاد دارند. با این حال افت شاخص‌های تولید و فروش در مقایسه ماهانه زنگ هشداری برای سیاست‌گذاران و فعالان این حوزه محسوب می‌شود و ضرورت توجه به ثبات تولید، تأمین مواد اولیه و مدیریت نوسانات بازار را بیش از پیش برجسته می‌کند.