سیاستهای انقباضی دولت نفس فولاد را گرفته است

آیلین سیروس- اگرچه اقتصاد ایران در سه سال اخیر و پس از پایان دوره کرونا رشد نسبتا باثباتی را تجربه کرده است اما آمار منتشره حکایت از آن دارد که این رشد در حال متوقف شدن است. از سوی دیگر اصرار دولت و به خصوص بانک مرکزی برای پیگیری سیاست‌های انقباضی به ویژه در صنایع معدن و فولاد که با انگیزه کنترل تورم صورت می‌گیرد منجر به ایجاد رکود در اقتصاد ایران شده است و صنعت فولاد هم مانند سایر صنایع از کمبود تقاضای موثر رنج می‌برد.

اسفند ماه سال گذشته، کمیته برگشت ارز حاصل از صادرات، تمامی صادرکنندگان زنجیره فولاد را مکلف کرد تا از اول فروردین سال جاری نسبت به عرضه ۱۰۰ درصدی ارز خود در سامانه نیما اقدام کنند. این در حالی است که پیش از این صادرکنندگان ۸۰ درصد ارز را در سامانه عرضه می‌کردند یا در قبال آن واردات انجام می‌دادند.

خطر توقف صادرات در صنایع معدن و فولاد
بر اساس این گزارش به گفته کارشناسان در شرایط فعلی و با توجه به فضای کلی اقتصادی و سیاسی ایران، وضعیت کمبود تقاضا نیز در حوزه فولاد در اقتصاد ایران تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد داشت.

مدیرعامل شرکت خدمات عمومی فولاد ایران در خصوص قانون کمیته برگشت ارز حاصل از صادرات معتقد است: این تصمیم می‌تواند بازار را به رکود کشانده و تأثیر منفی بر رونق تجارت‌های خارجی بگذارد. صادرکنندگان به دلیل اجبار به بازگرداندن کل مبلغ ارز حاصل از صادرات، انگیزه خود را برای تجارت از دست می‌دهند.

حسین وجودی‌یزدی می گوید: بر اساس این قانون صادرکننده فولادی دیگر نمی‌تواند در قبال واردات، صادرات داشته باشد در حالیکه پیش از این صادرکننده، مواد اولیه‌اش را بدون اینکه در صف تخصیص ارز بماند با ارز صادراتی خود وارد می‌کرد، اما اکنون باید در سامانه نیما ثبت سفارش کند و منتظر بماند. طبیعتا به‌زودی تاثیر آن بر تجارت‌های مرتبط با فولاد نمایان می‌شود.

او با اشاره به آمار منتشرشده درباره میزان صادرات فولاد می افزاید: اعداد و ارقام افت بیش از 50 درصدی صادرات در سال 1403 را نشان می‌دهند. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت صادرات فولاد در ماه‌های آینده متوقف می‌شود.

این در حالی است که به گفته اکثر فعالان حوزه فولاد تنها راه پیش روی صنعت فولاد ایران تسهیل امکان صادرات است. تنها از طریق صادرات است که صنعت فولاد ایران می‌تواند از این وضعیت عبور کند. تسهیل صادرات هم در گروی اتخاذ سیاست‌های درست از سوی نهادهای سیاست‌گذار و حاکمیتی است و نهادهای صنفی صنعت فولاد وظیفه دارند از طریق گفتگوهای موثر و مداوم این نهادها را برای اتخاذ تصمیمات درست اقناع کنند.

تولید ورق‌ سرد و پوشش‌دار، ما مازاد بر نیاز داخلی
بر اساس این گزارش از طرف دیگر، آمار منتشره از سوی انجمن فولاد ایران از رشد شدید واردات ورق‌های سرد و پوشش‌دار حکایت دارد. که معلوم نیست این واردات بر چه مبنایی درحال انجام است؟!

این در حالی است که در حوزه تولید ورق‌ سرد و پوشش‌دار، ظرفیت تولید در کشور ما مازاد بر نیاز داخلی است.

عضو هیئت عامل شرکت صنایع هفت الماس در این خصوص می گوید: در این شرایط و برای حمایت از توان تولید داخلی در شرایطی که ظرفیت تولید مازاد بر نیاز داخلی است نباید ارز ترجیحی به واردات این محصولات تخصیص یابد. بر عکس دولت و نهادهای سیاست‌گذار باید با اتخاذ تدابیر مختلف کمک کنند که توان بالقوه تولید در این حوزه بالفعل شود. راه حل درست این است که اجازه داده شود مواد اولیه بیشتری وارد کشور شود در عین حال صادارت این محصولات تسهیل شود. این روندی است که هم برای تولیدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان به صرفه خواهد بود و بیشینه توان تولید کشور به کار گرفته و همزمان امکان حفظ و گسترش بازارهای صادارتی هم فراهم خواهد شد.

امید ایزدپناه، می افزاید: ورق‌های سرد و پوشش‌دار یک محصول استراتژیک برای کشور است. واضح است که هر اقدامی در جهت کاهش توان تولید کشور و آسیب به صنایع تولیدی منجر به بروز یک آسیب‌پذیری استراتژیک برای کشور خواهد شد. در شرایط فعلی تولیدکنندگان ورق‌های سرد و پوشش‌دار مواد اولیه خود را از داخل و به قیمتی بالاتر از قیمت مواد اولیه جهانی آن هم با دلار بازار آزاد تهیه می‌کنند. در مقابل واردات گسترده ورق‌های سرد و پوشش‌دار آن هم با ارز ترجیحی باعث شده است که قیمت در بازار داخلی برای تولیدکنندگان به صرفه نباشد.

با این حال توان تولیدکنندگان صنایع معدن و فولاد ایران به اندازه‌ای بالاست که در صورت تسهیل امکان صادارت ما توان حضوری موثر در بازارهای صادراتی هدف را داریم. متاسفانه همزمان با تسهیل امکان واردات، سیاست‌های فعلی صادرات را برای تولیدکنندگان ورق‌های سرد و پوشش‌دار بسیار دشوار کرده است.

ضعف شدید تقاضا در بازارهای ورق فولادی
این در حالی است که بازار ورق‌های فولادی در بورس کالا طی سال ۱۴۰۳ از ضعف تقاضا رنج می‌برد و وقایع مختلف مانند انتخابات ریاست جمهوری نیز موفق به افزایش تقاضا در این بازار نشد. زمستان گذشته نسبت عرضه به معامله ورق‌های فولادی در بیشتر هفته‌ها بالاتر از ۸۰ درصد بود ولی در خرداد و تیر نسبت معامله به کمتر از ۵۰ درصد رسید. اگرچه باید در نظر داشت تقاضا در زنجیره فولاد کاهش یافته است. بعضی از کالاها مانند کنسانتره سنگ‌آهن با وجود عرضه بیش از ۶۰۰ هزار تنی، هیچ متقاضی برای خرید نداشت.

بنا به تحلیل کارشناسان بورسی، هفته سوم تیرماه ۱۳۹۱۵۰ تن از انواع ورق‌های فولادی در بورس کالا عرضه شد، سطح تقاضا به ۵۱۹۰۰ تن رسید و در نهایت کمتر از ۳۷ درصد از ورق‌های فولادی یعنی ۵۱۳۰۰ تن مورد معامله قرار گرفت. بعضی از عرضه‌کنندگان در معاملات این هفته حتی موفق به فروش ۲ درصد از محصولات خود هم نشدند.

اما سنگین‌ترین عرضه‌ها در هفته سوم تیرماه توسط فولاد مبارکه اصفهان انجام شد. این شرکت ۴۵ هزار تن ورق سرد خودرو، ۲۵ هزار تن ورق سرد لوازم خانگی و ۲ هزار تن ورق گالوانیزه G عرضه کرد و به ترتیب ۲۷۵۰۰، ۱۳۵۵۰ و ۹۵۰ تن از این ۳ محصول خود را به فروش رساند.

در مجموع سطح معاملات همچنان پایین است و پیش‌بینی می‌شود این روند در هفته چهارم تیرماه نیز ادامه داشته باشد.