ورق X65MS چیست و چرا تولید آن در ایران اهمیت دارد؟

ورق فولادی X65MS یکی از محصولات استراتژیک در صنایع نفت و گاز به شمار می‌رود که تولید آن تا هفته گذشته در ایران امکان‌پذیر نبود. ساخت این ورق در شرکت فولاد اکسین خوزستان، علاوه بر کاهش وابستگی به واردات، ظرفیت توسعه پروژه‌های نفت و گاز کشور را به میزان قابل توجهی افزایش داده و ایران را در جمع معدود تولیدکنندگان جهانی این گرید قرار می‌دهد.

X65MS چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

ورق فولادی X65MS بر اساس استاندارد API 5L (هماهنگ با ISO 3183) تولید می‌شود و نام‌گذاری آن بیانگر ویژگی‌های کلیدی محصول است. X65 نشان‌دهنده حداقل تنش تسلیم حدود 65 ksi معادل 450 مگاپاسکال است، حرف M بیانگر تولید به روش نورد ترمومکانیکال (TMCP) و S مشخص می‌کند که این فولاد برای محیط‌های ترش حاوی H₂S مناسب است و الزامات ویژه مقاومت در برابر ترک‌خوردگی هیدروژنی و سولفیدی را برآورده می‌کند.

از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این ورق می‌شود به استحکام بالا همراه با چقرمگی مناسب، مقاومت ویژه در برابر خوردگی و ترک‌های هیدروژنی و سولفیدی و جوش‌پذیری مطلوب با فرآیندهای رایج مانند SMAW، MIG/MAG و SAW اشاره کرد. تولید به روش TMCP باعث کنترل ریزساختار و افزایش خواص مکانیکی ورق می‌شود و این محصول در ضخامت‌های مختلف از چند میلی‌متر تا بیش از 100 میلی‌متر قابل ارائه است. خواص مکانیکی X65MS شامل تنش تسلیم حداقل 450 مگاپاسکال و مقاومت کششی نهایی حدود 535 مگاپاسکال است و این فولاد با موفقیت آزمون‌های هیدروژن القایی (HIC) و سولفید استرس ترکینگ (SSC) را پاس می‌کند. علاوه بر این، آزمون‌های آنالیز شیمیایی، کشش، ضربه، خمش، سختی، متالوگرافی و تست‌های غیرمخرب آلتراسونیک و آزمون‌های خوردگی بلندمدت مطابق با استانداردهای API و NACE کیفیت بالای محصول را تضمین می‌کنند.

کاربردهای صنعتی و اهمیت در پروژه‌ها

ورق فولادی X65MS به دلیل ویژگی‌های خاص خود در محیط‌های پرتنش و خورنده کاربرد گسترده‌ای دارد و عمدتاً در خطوط انتقال نفت و گاز ترش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ورق‌ها برای انتقال نفت خام یا گاز حاوی H₂S و CO₂ در خطوط جمع‌آوری، انتقال، خطوط زیر دریا و خشکی مناسب هستند و معمولاً به لوله‌های جوشی LSAW، SSAW و سایر انواع لوله‌های صنعتی تبدیل می‌شوند. همچنین X65MS در پروژه‌هایی که لوله‌ها یا ورق‌ها با محیط‌های اسیدی و خورنده تماس دارند، مانند میدان‌های گازی مرغم در دبی (margham gas field)، کاربرد دارد و در خطوط دریایی و فراساحلی که نیاز به مقاومت مکانیکی بالا، چقرمگی زیاد و تحمل فشار خارجی و خوردگی داخلی دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در شرایط دمای پایین و تنش‌های بالا نیز این ورق‌ها با مقاومت در برابر شکنندگی هیدروژنی و ترک‌های ناشی از سولفید، گزینه‌ای مطمئن برای مهندسان محسوب می‌شوند.

دستاورد شرکت فولاد اکسین خوزستان

شرکت فولاد اکسین خوزستان با اتکا به دانش فنی، توان تخصصی و تجهیزات پیشرفته توانست برای نخستین بار در ایران ورق فولادی گرید X65MS ویژه خطوط انتقال نفت و گاز ترش را تولید کند. این موفقیت ایران را از واردات بیش از دو میلیون تن این ورق استراتژیک بی‌نیاز کرده و توسعه پایدار طرح‌های نفت و گاز کشور را تضمین می‌کند.

این دستاورد با همکاری نزدیک میان شرکت فولاد اکسین و فولاد جهان‌آرا اروند و بهره‌گیری از مزیت‌های زنجیره تأمین داخلی امکان‌پذیر شده است. آزمون‌های تخصصی شامل آنالیز شیمیایی، کشش، ضربه، خمش، سختی، متالوگرافی، DWTT و آزمون‌های خوردگی بلندمدت (HIC و SSC) کیفیت بالای محصول را تأیید کرده‌اند و با دستیابی به تولید موفقیت‌آمیز X65MS، زمینه برای تولید گریدهای بالاتر مانند X70MS و X80MS نیز فراهم شده است. ساخت این ورق علاوه بر پاسخ به نیاز داخلی، ظرفیت صادرات به بازارهای منطقه‌ای و تقویت زنجیره ارزش صنعت فولاد کشور را ایجاد می‌کند.

تأثیر اقتصادی و صنعتی

تولید داخلی ورق فولادی X65MS علاوه بر خودکفایی کشور، تأثیر مستقیمی بر کاهش هزینه‌های واردات و بهبود تراز تجاری دارد. پیش‌ازاین نیاز کشور برای اجرای پروژه‌های بزرگ نفت و گاز با واردات این ورق‌ها برطرف می‌شد و اکنون با تولید داخلی، طرح‌های انتقال نفت و گاز با هزینه کمتر و اطمینان بیشتر اجرایی می‌شوند. این دستاورد همچنین اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در صنایع فولاد، حمل‌ونقل، خطوط لوله و پروژه‌های نفت و گاز را افزایش داده و بهره‌وری در زنجیره تأمین صنعتی را بهبود می‌بخشد.

چشم‌انداز صادرات و توسعه

با موفقیت در تولید X65MS، زمینه برای توسعه گریدهای بالاتر و پیچیده‌تر مانند X70MS و X80MS فراهم شده و ایران می‌تواند در آینده نزدیک علاوه بر پاسخ به نیاز داخلی، به بازارهای منطقه‌ای و حتی جهانی صادرات داشته باشد. این امر به تقویت جایگاه کشور در صنعت فولاد پیشرفته و افزایش توان رقابتی در پروژه‌های نفت و گاز کمک می‌کند و نویدبخش توسعه فناوری‌های نوین و افزایش سهم ایران در زنجیره ارزش جهانی فولاد و انرژی است.

اهمیت و پیامدهای دستاورد

تولید ورق فولادی X65MS نمادی از توان متخصصان داخلی است و ظرفیت فنی کشور در حوزه نفت، گاز و فولاد را به نمایش می‌گذارد. این موفقیت باعث تقویت زنجیره ارزش صنعت فولاد، کاهش وابستگی به واردات و افزایش ظرفیت صادراتی ایران شده و امکان پشتیبانی ایمن و پایدار از توسعه پروژه‌های نفت و گاز کشور را فراهم می‌کند. با پیوستن ایران به جمع معدود کشورهای تولیدکننده ورق‌های X65MS، امکان رقابت در سطح منطقه‌ای و جهانی فراهم شده و مسیر توسعه صنعتی و نوآوری در کشور هموارتر شده است.