چرا وزارت صمت باید به شرکت‌های تیزپا توجه کند؟

حسین احتسابی:

این ترکیب نوآوری و فناوری معمولا برای افراد عادی بسیار جذاب است. و از نظر اقتصادی هم برای مصرف کنندگان مطلوب است در نتیجه به ناگاه یک بازار جدید و بزرگ برای یک صنعت تازه‌کار به وجود می‌آید که پاسخگویی به حجم بالای تقاضا نیازمند شتاب در رشد و توسعه محصول و خط تولید است. به همین دلیل به این شرکت‌ها تیزپا یا استارت‌آپ می‌گویند.

اما این شتاب فقط نیازمند سرمایه، فناوری، نوآوری و جسورانه رفتار کردن بنیانگذاران این شرکت ها نیست بلکه شکل گیری و رشد کامل شرکت های تیزپا نیازمند دسترسی به حجم عظیمی از منابع آزاد است و اگر قرار باشد تامین منابع در پشت صحنه تجارت آزاد محدود شود توسعه این شرکت ها محدود خواهد شد. اتفاقی که باعث میشود زادبوم ‌این شرکت ها اقتصاد های آزاد و رقابتی دنیا باشد.

در دهه گذشته مفاهیم مربوط به شرکت‌های تیزپا هنوز در ایران تکمیل نشده‌ بودند و هر از گاهی ظهور شرکت‌های موفق در این حوزه باعث می‌شد دولت‌ دچار سردرگمی در تصمیمات شود و هنوز هم بازار سنتی به دولت‌ها نسبت به خطرات پذیرش بی ضابطه راه‌کارهای جسورانه این شرکت‌ها فشار می آورد.

همه این اعتراض ها اشتباه نیست برای مثال اتحادیه ها به علت اینکه شرکت های تیزپا متولی ندارند نگران جهش های بزرگ در سهم بازار آن ها هستند. و دولت هم با ورود و دستکاری موردی نمی تواند ساز و کاری برای رفع این نگرانی ارایه دهد.

در ایران برای حل این مشکلات با توجه به دانشی بودن بعضی از شرکت های تیزپا تلاش شده تا موضوع به سمت معاونت علمی سوق داده شود. اما در عمل با اصرار مسئولین بر گزارش کمی این شرکت ها و ایجاد قوانین تشویقی مبهم این حمایت ها چندان که انتظار آن می رفت نتیجه نداده و منجر به این شده تا همان شرکت‌های قدیمی با یک تغییر ظاهری در تلاش برای دانش بنیان کردن محصولات خود باشند. غافل از اینکه مشخصه تیزپا بودن به یک محصول بر نمیگردد که به ساختار کلی شرکت و نوع رفتار آن در بازار بر می‌گردد. البته تلاش های نیروهای محترم معاونت علمی است که ما امروز شناخت کافی از این صنایع داریم. اما هزینه آن این که امروز متولی این شرکت ها با متولی ساختاری شرکت های کوچک و بزرگ متفاوت است. وقت آن رسیده که به جای توسعه یک بخش مجزا در دولت به فکر سپردن موضوع شرکت‌های تیزپا به وزارت صمت باشیم.

روزگاری کشور به این نتیجه رسید که برای صنایع کوچک نیازمند وزارت صنایع سبک است اما با گذشت زمان متوجه شدند که برای حمایت درست‌تر از این شرکت‌ها باید همه صنایع در زیر چتر نظر یک مسئول حمایت شوند.

در دنیای امروز حمایت از صنایع تیزپا در کنار حمایت از صنایع کوچک و بزرگ به بخش دیگری از سازوکار دولت ها تبدیل شده‌اند. در ایران هم وقتی پای درد دل شرکت‌های تیزپا می‌نشینیم بیشتر نگرانی ایشان از نبود زیرساخت‌های صنعتی و حمایتی است. مشابه آن وضعیتی که در دهه ۶۰ برای صنایع کوچک وجود داشت امروز نیز شرکت های تیزپا با نبود متولی مواجه هستند با این تفاوت که این شرکت ها اگر حمایت نشوند مهاجرت میکنند و از فضای کشور ناپدید می‌شوند.

با نگاهی نقادانه به خودمان میبینیم که اعتبارات اعطایی برای شرکت‌های دانش بنیان منجر به تولید شرکت های جدید با چرخه عملیاتی واقعی نشده و با توجه به نداشتن زیرساخت منابع به سمت همان شرکت های قدیمی کوچ کرده است.
این روزها که زمان انتخاب وزیر صمت فرا رسیده است بهتر است با درک مناسب نسبت به این موضوع وزیری انتخاب شود که درک درستی نسبت به شرکت های تیزپا داشته باشد و در سال‌های پیش رو بتوانیم مسئولیت این شرکت ها را مثل بقیه کشورها از دوش معاونت علمی برداشته و به عهده وزارت صمت قرار دهیم و فضای کاری معاونت علمی را به سمت رسالت اصلی خود سوق دهیم.

و چرا اکنون باید به این موضوع پرداخت ؟ چون این روزها کشور در گیرو داد انتخاب وزیر صمت است. انتخاب یک وزیر سنتی که همچنان به دنبال گزارش دادن از عملکرد صنایع سنگین باشد کشور را دچار تحول نمیکند. بلکه باید وزیری انتخاب کرد که در سابقه کاری اش با شرکت های تیزپا آشنا باشد.

انتخاب دکتر پزشکیان از این منظر نقطه جالبی است چرا که تنها داوطلب ریاست جمهوری است که کارگروه شرکت های استارت آپی را در کمیته صمت خود راه اندازی کرد و با این تصمیم نشان داد که درک کاملا به روزی از ماهیت و نیاز این شرکت ها دارد.
به امید عدالت و انصاف برای صنعت معدن و بازرگانی کشور.