از لایحه تا قانون؛ مجلس با بودجه دولت چه کرد؟

بودجه سند دخل و خرج دولت است و اعداد و ارقام آن جهت ارزیابی وضعیت دولت و اقتصاد کشور باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. در واقع این سند می‌بایست نشان‌دهنده اولویت‌های فعلی اقتصاد و نیازهای مردم باشد.

در ایران تصویب بودجه فرایندی مشخص را طی می‌کند. به این‌صورت که ابتدا لایحه آن توسط دولت تصویب شده و سپس این سند در مجلس تغییراتی را تجربه کرده و به شکل قانون تصویب می‌شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس در جدیدترین بررسی خود به روند تغییرات لایحه بودجه دولت به تصویب آن در مجلس پرداخته که در ادامه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

اصلی‌ترین تغییرات لایحه بودجه در مجلس

مجموع منابع و مصارف عمومی گزارش شده در لایحه بودجه سال جاری که توسط دولت تهیه شده بود برابر با 5988 هزار میلیارد تومان بوده است. از این مقدار 1530 هزار میلیارد تومان مربوط به منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌ها، نفت طرح های خاص و نفت نیروهای مسلح بودند. تمام این موارد در جداول کلان بودجه به مجلس اعلام شده بود. با این‌حال در مجلس ردیف‌های مربوط به هدفمندی یارانه‌ها، نفت طرح‌های خاص و نفت نیروهای مسلح از جداول و سقف منابع عمومی خارج شده و همچنین سقف بودجه به میزان 498 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده و برابر با 4956 هزار میلیارد به تصویب رسیده است. این‌ها درحالی است که در لایحه با کسر رقم 1530 هزار میلیارد تومان از 5988 هزار میلیارد تومان، سقف منابع عمومی معادل 4458 هزار میلیارد تومان بوده است.

همچنین در تغییرات احکام بودجه نیز دولت مکلف به حذف یارانه نقدی دهک‌های هشتم، نهم و دهم و اختصاص این مبالغ جهت حمایت از 400 هزار خانوار دچار فقر شدید شود. از طرف دیگر منابع حاصل از تغییر نرخ ارز ترجیحی نیز به جبران قدرت خرید خانوار دهک‌های متوسط و پایین درآمدی تخصیص یابد.

توضیح درآمدها و هزینه‌های بودجه

درآمدهای ذکر شده در لایحه بودجه معادل 2275 هزار میلیارد تومان بوده اما در قانون مصوب این رقم افزایش یافته و به 2446 هزار میلیارد تومان رسیده است. در میان اجزای درآمدی مبلغ واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای نسبت به لایحه کمتر شده و واگذاری دارایی‌های مالی افزایش پیدا کرده است.

در طرف اعتبارات هزینه‌ای، مخارج دولت در مقایسه با لایحه کاهش یافته و از 4081 هزار میلیارد تومان به 3356 هزار میلیارد تومان رسیده است. از میان اجزای اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای پایین‌تر آمده و تملک دارایی‌های مالی هم افزایش یافته است.

در مجموع هم مصارف لایحه از 5988 هزار میلیارد تومان به 4956 هزار میلیارد تومان کاهش یافته است.

مقایسه ارقام منابع لایحه بودجه با قانون

درآمدهای مالیاتی یکی از مهم‌ترین اجزای تغییر یافته در میان درآمدهای بودجه است. در قانون بودجه رقم برآوردی لایحه که معادل 1700 هزار میلیارد تومان بوده به 1820 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. همچنین سود سهام شرکت‌های دولتی به میزان 40 هزار میلیارد تومان و سایر درآمدها نیز معادل 10.8 هزار میلیارد تومان رشد داشته است. بقیه اجزای درآمدی بودجه نیز تغییری را در مجلس تجربه نکرده‌اند. به طورکلی نیز جمع درآمدهای دولت از 2275 هزار میلیارد تومان به 2446 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

در قسمت واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، بودجه هدفمندی یارانه‌ها و تقویت بنیه دفاعی از سقف منابع بودجه‌ای به میزان 1530 هزار میلیارد تومان جدا شده و به صورت فرابودجه‌ای به تصویب رسیدند. از همین‌رو مجموع درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام، گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی از 2107 هزار میلیارد تومان به 539 هزار میلیارد تومان کاهش یافته است. همچنین مبالغ مربوط به تهاتر نفت بابت تامین فرآورده‌ها در لایحه ذکر نشده اما در قانون معادل 65 هزار میلیارد تومان به تصویب رسیده است.

در انتها نیز رقم مربوط به فروش واگذاری اموال منقول و غیرمنقول نیز در قانون بودجه افزایش یافته است. در مجموع نیز ارزش واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای از 2332 هزار میلیارد تومان به 930 هزار میلیارد تومان کاهش داشته است.

از طرف دیگر مجموع واگذاری‌ دارایی مالی دولت که در لایحه 1380 هزار میلیارد تومان توسط دولت تعیین شده بود در لایحه افزایش یافته و به 1580 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

در مجموع اعتبارات هزینه‌ای مصوب که در لایحه از 4081 هزار میلیارد تومان به 3356 هزار میلیارد تومان پایین‌تر آمده است. تملک دارایی‌های سرمایه‌ای نیز از 1196 هزار میلیارد تومان در لایحه به 600 هزار میلیارد تومان و تملک دارا‌یی‌های مالی نیز از 710 هزار میلیارد تومان به 1000 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. در مجموع نیز مصارف عمومی دولت از 5988 هزار میلیارد تومان به 4956 هزار میلیارد تومان کاهش یافته است.

منبع: اکو ایران