پیوند‌های مرتبط
شرکت ها و تشکل های منتخب
دربارۀ «میرزا محبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یِکانلو»:
سیاست‌مداری که بر مساحتِ ایران افزود
دستگاه دیپلماسی ایران، در طول دو سدۀ اخیر، مردان بزرگی را به خود دیده است. یکی از آن‌ها «میرزامحبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یِکانلو» است. از دولت‌مردان روزگار قاجار که نام‌اش شاید در سایۀ دیگرانی مکتوم مانده و کم‌تر شناخته شده باشد. او از اواخر زمام‌داری محمدشاه تا چهارسال پیش از مرگ سلطان صاحبقران در جایگاه یکی از رجال وزارت امور خارجه، در طول بیش از نیم‌قرن، عهده‌دار مسؤلیت‌ها و مأموریت‌های مهمی بود
بعد از درگذشت میرزاجعفرخان مشیرالدوله در جمادی‌الثانی ١٢٧٩، به‌عنوان رئیس کمیسیون سرحدی ایران و عثمانی تا دودهه خدمت کرد.
اما کار کارستان میرزا محبعلی‌خان یکانلو چندی‌بعد رقم خورد. وقتی‌که براساس مادۀ ١۶ پیمان‌نامۀ کنگرۀ برلین در سال ١٨٧٨، دولت عثمانی موظف شد تا بلوک «قُطور» شامل ٣٩ قریه در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی خوی را به ایران بازگرداند. او در رسالۀ «لایحۀ تاریخیّۀ تحدید حدود ایران و عثمانی» که در شعبان ١٣٠٠ قلمی کرد، چنین آورده است: «چون ردّ قطور به ایران داخل معاهدۀ عمومی کنگرۀ برلین شده و استرداد آن اهمیت مخصوصی پیدا کرده است، بدین‌جهت، می‌باید مقدمتاً بلوک قطور تخلیه و تسلیم ایران شده، بعد به تتمۀ مذاکرات حدود دولتین علیّتین مباشرت شود.» و سپس چون «دولت عثمانی هم ظاهراً قبول کرده»، او در «محرم سنۀ ١٢٩۶»، «از طرف دولت علیّه مأمور به تحویل گرفتن بلوک قطور گردیده، قریب نوزده دهکده از بلوک مزبور را به انضمام قصبۀ قطور، عثمانیّه تحویل مشارالیه» شد.
همین غیرت و حمیتی که معطوف کرد، سبب شد تا در سال ١٣٠۵، با عنوان رئیس کمیسیون تحدید حدود ایران و افغانستان راهی منطقۀ جلگه‌ای «هَشتادان» در حدفاصل تایباد در ایران و غوریان در افغانستان شود. او این‌بار هم در دفاع از تمامیت ارضی به‌خوبی برآمد و در سایۀ تدبیر و ایستادگی‌اش، حاکمیت دولت ایران بر مناطقی از خاک خود تثبیت شد.
همۀ تلاش‌های میرزامحبعلی‌خان یکانلو نشان از آن دارد که او جز به ایران نمی‌اندیشید و آنی و دمی از پا نایستاد و ذره‌ای و جرعه‌ای در نیل به اهداف ملی و میهنی عدول و قصور نورزید و با نوک قلم و منطق و استدلال و نه قشون و سرنیزه، طرف مقابل را بر سرجای نشاند و صد‌ها فرسخ را محاسبه کرد و توانست با ارائۀ نمونه‌ای از دیپلماسی خردمندانه، اخلاق‌مدار و وطن‌دوستانه، پنجاه کیلومتر از مساحت ایران را به مرزهای ما سنجاق کند.
این سیاستمدار به قدری بزرگ است که در همایش بزرگداشت میرزا محبعلی‌خان ناظم الملک مرندی یکانلو استاد محمد علی موجد نیز پیامی ارسال کردند.
استاد موحد قریب یکصد و سه سال، همچنان هوش و حافظه جوان و درخشان. نیک به یاد داشت که چندسال پیش مقدمه‌ای بر کتاب «حقوق ملل» میرزا محبعلی نوشته، یاد داشت که کتاب «غوغای تبریز» را چاپ کردیم و برایش هدیه بردیم و از خصوصیات کتاب برایش گفتیم. چه موهبتی و چه سعادتی که خداوند مرحمت فرموده به این ولی‌نعمت روزگار ما که رسم معلمی را پاس می‌دارد و همچنان از روی لطف تشویق می‌کند. دوست داشت به هر قیمتی که هست، برای شرکت در این همایش به موطن خود تبریز سفر کند، جایی که مدرسۀ «صفای امید» را بنیان نهاده و هر از گاهی به آن سر می‌زند و با دانش‌آموزان مدرسه گفت و گو می‌کند.
عجب گنجینه‌ای است این رادمرد فرهنگ ایران! این شمس‌شناسِ مثنوی‌پژوهِ حقوق‌دانِ ادیبِ شاعر. چه خوش اقبالیم ما ایرانیان به وجود ذی‌جود او که خداوند بر ما ارزانی داشته! چه نیک‌بختیم که این همایش ملی بزرگ با سخنان گوهربار ایشان افتتاح شد.
برای دلپذیری مجال و رفع کدورت و ملال و بهبود اوضاع و احوال، که در این شش‌ماه خدا داند چه رنج‌ها متحمل شدیم و از بی‌مهری‌ها بی‌بهره نبودیم، لذا با ذوق‌زدگی، مقدمۀ پیام ایشان در این متن جای ویژه ای دارد.
«دوست عزیزم آقای دکتر ایرانی مژدۀ برگزاری این همایش را به من دادند. متأسفم که حضور فیزیکی در اینجا نصیبم نبود. به ناچار از این راه دور سلام و درود می‍فرستم به همۀ دوستان عزیز و استادان نامدار که در این همایش شرف حضور دارند. چقدر دوست داشتم که می‌توانستم در جمع ایشان باشم. چه کنم که واقعیات حیات، راه بر آرزو بسته است و ایّام پیری، روزگار حسرت است، حسرت آنچه دل می‌خواهد و جسم فرسودۀ نزار، توان موافقت و همراهی ندارد.»
میرزا محبعلی خان ناظم الملک مرندی یکانلو از اواخر دوره محمدشاه قاجار تا سال ۱۳۰۹ قمری کمی بیش از پنجاه سال به عنوان یکی از رجال وزارت امور خارجه عهده‌دار مسئولیت‌های مهمی بود. وی کار خود را با دستیاری و منشیگری میرزا جعفرخان مشیرالدوله شروع کرد. همراه او به مأموریت عثمانی رفت. بعد از درگذشت میرزا جعفرخان به عنوان رئیس کمیسیون سرحدی ایران و عثمانی جانشین وی شد و به مدت چند دهه عهده‌دار این مسئولیت بود. وی با وجود چند دهه تلاش مستمر عملی و قلمی در راه دفاع از تمامیت ارضی ایران در مرزهای غرب و شمال شرق کشور متأسفانه هنوز در زمره یکی از رجال ناشناخته معاصر باقی مانده است.
در همین باره
پیشنهادها
خوانده شده ها
آخرین خبرها
مطالب مرتبط
تبلیغات
