آیا تیم اقتصادی دولت چهاردهم هماهنگ هستند؟/ معرفی وزرای اقتصادی

سیدستار هاشمی، وزیر پیشنهای وزارت ارتباطات است. وی در سال ۱۳۵۵ در یاسوج متولد شده و تحصیلات خود را در رشته هوش مصنوعی از دانشگاه موناش استرالیا و دانشگاه علم و صنعت ایران به پایان رسانده است.

او در سال ۱۳۹۳ به‌عنوان مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات فارس و در سال ۱۳۹۵ به‌عنوان معاون فناوری شرکت ارتباطات زیرساخت مشغول به فعالیت شد. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم، در مهرماه سال ۱۳۹۸ با صدور حکمی، ستار هاشمی را به عنوان معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات منصوب کرد.

همچنین رئیس هیئت مدیره شرکت ایرانسل بوده و در سال ۱۴۰۲ به عنوان مدیر برتر قوه قضاییه شناخته شد. علاوه بر این، هاشمی در تأسیس انجمن هوش مصنوعی ایران نیز نقش داشته است.

عبدالناصر همتی

عبدالناصر همتی، وزیر پیشنهادی امور اقتصادی و دارایی، ۶۷ ساله، زاده کبودرآهنگ همدان است. او مدرک دکترای اقتصاد دارد. همتی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بوده و ریاست بیمه مرکزی ایران و شورای عالی بیمه را به مدت ۱۵ سال برعهده داشته است. ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعاملی بانک ملی ایران را هم تجربه کرده و در سمت ریاست بانک مرکزی ایران در دولت دوازدهم فعالیت کرده است. همتی در دوره سیزدهم ریاست جمهوری کاندیدا شده بود که با ۲.۵ میلیون رای موفق به حضور در پاستور نشد.

احمد میدری

رئیس جمهور، احمد میدری را به عنوان گزینه پیشنهادی تصدی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به مجلس معرفی کرد. وی متولد ۱۳۴۲ در آبادان دارای دکترای تخصصی اقتصاد است. میدری در دولت یازدهم به سمت معاون رفاه اجتماعی وزارت کار منصوب شد. او از سال ۱۳۹۶ ریاست کمیته آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را نیز برعهده گرفت. میدری پیش‌تر نماینده مردم آبادان در دوره ششم مجلس و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بوده و در جریان انتخابات زودهنگام چهاردهمین دوره ریاست جمهوری به عنوان مشاور اقتصادی مسعود پزشکیان در برنامه میزگرد اقتصادی شبکه یک سیما حضور یافت.

غلامرضا نوری قزلجه

غلامرضا نوری قزلجه، وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی متولد ۱۳۴۹ در استان آذربایجان شرقی، شهرستان بستان‌آباد و دانشجوی دکترای سیاست و توسعه کشاورزی است. او در دوره‌های یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده حضور داشته و از چهره‌های برجسته در مجلس به شمار می‌رود. نوری قزلجه به عنوان یک سیاستمدار اصلاح‌طلب شناخته می‌شود. او در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در انتخابات ۱۲ اسفند ماه سال ۱۳۹۰ شرکت کرد و توانست به عنوان نماینده مردم بستان آباد به مجلس راه یابد.

پس از پایان دوره نهم مجلس به عنوان جانشین قائم مقام وزیر کشاورزی منصوب شد و همزمان مشاور وزیر جهاد کشاورزی وقت بود و پس از آن به عنوان معاون ارتباطات حوزه ریاست مجلس و سرانجام به عنوان معاون اجرایی علی لاریجانی منصوب شد، و تا آغاز دوره یازدهم مجلس در این سمت باقی ماند. نوری قزلجه در دوره‌های یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی  فعالیت داشته است.

فرزانه صادق مالواجرد

تنها زن از بین وزیران پیشنهادی مسعود پزشکیان، وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی است که دکترای شهرسازی از دانشگاه آزاد اسلامی و سابقه ۲۸ سال فعالیت در این وزارتخانه را دارد. مالواجرد ۴۸ ساله، فرزند شهید، متاهل و دارای یک فرزند است. معاون دفتر نظارت بر طرح‌های توسعه و عمران شهری، معاون شهرسازی اداره کل مسکن استان همدان، مدیر کل دفتر معماری و طراحی شهری و بافت‌های واجد ارزش از سمت‌های او در وزارت راه و شهرسازی محسوب می‌شود. فرزانه صادق، تجربه معاونت دو دولت روحانی و رییسی را در کارنامه دارد. او ۲۷ دی ماه ۱۳۹۷ در زمان وزارت محمد اسلامی به سمت معاون شهرسازی معماری منصوب شده بود که تا دوشنبه ۹ مرداد ۱۴۰۲ یعنی دو سال پس از آغاز فعالیت دولت رییسی و در دوران وزارت مهرداد بذرپاش ادامه داشت.

سیدمحمد اتابک

سیدمحمد اتابک به عنوان وزیر پیشنهادی صمت معرفی شده که می‌توان در کارنامه او به مدیریت در حوزه‌های صنعتی و انرژی اشاره کرد. وی کارشناس ارشد مهندسی عمران از دانشگاه میشیگان آمریکا است. در رزومه کاری اتابک مدیرعاملی و نایب رئیسی شرکت سیمان تهران، مدیرعاملی و نایب رئیسی هیات مدیره شرکت اکباتان، عضویت و ریاست هیات مدیره شرکت‌های مختلف از جمله: سرمایه‌گذاری بانک مسکن، شرکت صدرا و چندین شرکت تولیدی دیگر به چشم می‌خورد. اتابک که پیش از این مدیرعامل هلدینگ صنایع معدنی کاوه پارس بود، در آن زمان معاون جدید اقتصادی بنیاد مستضعفان و جانشین محمدعلی یزدانجو شد. او دارای سوابقی چون رئیس هیأت مدیره انجمن سیمان، رئیس هیأت مدیره سیمان تهران، عضو شورای مشورتی وزارت صنایع و مجلس و… است.

محسن پاک‌نژاد

رئیس‌جمهور، محسن پاک‌نژاد را به‌عنوان وزیر پیشنهادی برای تصدی وزارت نفت به‌منظور کسب رأی اعتماد از نمایندگان مردم در خانه ملت معرفی کرد. پاک‌نژاد متولد ۱۳۴۵ در تهران و دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. وی از سال ۱۳۹۷ تا سال ۱۴۰۰ معاون وزیر نفت در نظارت بر منابع هیدروکربوری بوده است. وزیر پیشنهادی نفت در سال ۱۳۷۹ به‌عنوان مدیرکل نظارت بر صادرات مواد نفتی و بازرسی فنی وزارت نفت منصوب شد. پاک‌نژاد در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶ عضو هیئت‌مدیره شرکت نفت مناطق مرکزی ایران نیز بود. او در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ مدیر برنامه‌ریزی شرکت نفت مناطق مرکزی ایران بود و سپس تا ۱۳۹۲ به عنوان معاون مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران فعالیت کرد.

عباس علی‌آبادی

عباس علی آبادی، وزیر صمت دولت سیزدهم و وزیر پیشنهادی نیرو در دولت چهاردهم است. او در سال ۱۳۴۱ در اراک به دنیا آمده. علی‌آبادی پیشینه ریاست دانشگاه صنعتی مالک اشتر را دارد. فارغ‌التحصیل مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد مکانیک با گرایش طراحی جامدات از دانشگاه‌های صنعتی شریف و دانشگاه تهران و درجه دکترای مهندسی مکانیک از دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با گرایش کنترل است. از جمله پیشینه‌های کاری و مدیریتی علی‌آبادی می‌توان به فعالیت در جهاد سازندگی، مشارکت در اجرا و مدیریت پروژه‌های نیروگاهی کرخه و کارون۳، مدیریت‌ عاملی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، معاونت وزیر نیرو در امور برق و انرژی و مدیریت عامل گروه مپنا اشاره کرد.

بنابراین گزارش لیست وزیران پیشنهادی مسعود پزشکیان برای اخذ رای اعتماد به این شرح است:

۱- علیرضا کاظمی؛ وزارت آموزش و پرورش

۲- ستار هاشمی؛ وزرات ارتباطات و فناوری اطلاعات

۳- حجت الاسلام والمسلمین سیداسماعیل خطیب؛ وزارت اطلاعات

۴- عبدالناصر همتی؛ وزارت امور اقتصادی و دارایی

۵- عباس عراقچی؛ وزارت امور خارجه

۶- محمدرضا ظفرقندی؛ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

۷- احمد میدری؛ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

۸- غلامرضا نوری قزلچه؛ وزارت جهادکشاورزی

۹- امین حسین رحیمی؛ وزارت دادگستری

۱۰- عزیز نصیرزاده؛ وزارت دفاع، پشتیبانی و نیروهای مسلح

۱۱- فرزانه صادق؛ وزارت راه و شهرسازی

۱۲- سیدمحمد اتابک؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت

۱۳- حسین سیمایی صراف؛ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

۱۴- سیدعباس صالحی؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

۱۵-  اسکندر مومنی؛ وزارت کشور

۱۶- سیدرضا صالحی امیری؛ وزارت میراث فرهنگی و گردشگری

۱۷- محسن پاک نژاد؛ وزارت نفت

۱۸- عباس علی آبادی؛ وزارت نیرو

۱۹- احمد دنیامالی؛ وزارت ورزش و جوانان»

چرا هماهنگی در تیم اقتصادی مهم است؟
همه ما در عمرمان خبرهایی درباره ناهماهنگی اقتصادی درون دولت شنیده‌ایم. ناهماهنگی اقتصادی یکی از پدیده‌های رایج در دولت‌های بعد از انقلاب بوده است. از نخستین دولت‌های پس از انقلاب تا دولت سیزدهم، در همه دولت‌ها ردی از عدم هماهنگی اقتصادی وجود دارد. هنگامی که اختلافات درون دولت به رسانه‌ها می‌کشد یعنی اختلاف جدی است‌.
مهم‌ترین عامل ناهماهنگی تیم اقتصادی دولت می‌تواند به این دلیل باشد که شخص رئیس‌جمهور دست فرمان اقتصادی مشخصی ندارد تا بتواند بر اساس آن دست به انتخاب اعضای موثر تیم اقتصادی بزند. در این حالت عموماً اعضای تیم اقتصادی به دلایلی متفاوت، نظیر بده بستان‌های سیاسی تعیین خواهند شد.
اما هر عضو کابینه یا نهادهای وابسته به آن هنگامی که در مسند اجرا قرار گرفت نمی‌تواند بر اساس منطق بده‌بستان سیاسی امور اقتصادی را تمشیت کند و به اجبار راهی مشخص و ایده‌ای معین را پیگیری می‌کند که لزوما در هماهنگی با دیگر اجزای تیم اقتصادی نیست. برای روشن شدن مساله‌ باید دید تیم اقتصادی چه بازیکنانی دارد.
دولت مجموعه‌ای اجرایی است اما درون آن بخش‌هایی بیشتر به برنامه‌ریزی نزدیک هستند و بخش‌هایی به صرف اجرا‌. هر دو نقش مهمی دارند. در حوزه اقتصاد وزارت صمت و کشاورزی بیشتر اجرایی هستند و کارکردی بسیار حساس به ویژه در دوران تحریم برای دولت دارند.
وزارت اقتصاد بیشتر برنامه‌ریز است، سازمان برنامه و بودجه همین‌طور و بانک مرکزی چیزی میان این دو است‌؛ هم برنامه‌ریز است و هم همه اجرایی‌ها لنگ تصمیمات و برنامه‌ریزی او هستند.
اگر در حد نگاه انداختن به صفحه ویکی‌پدیای سازمان برنامه و بودجه نیز وقت بگذارید متوجه خواهید شد این نهاد قدیمی همیشه یک پای دعوا است و این را از این‌جا متوجه خواهید شد که چرا مرتباً منحل و احیا و یا ادغام شده است.
برای نمونه دولت محمود احمدی‌نژاد به شیوه مختص خود آن را «ادغام» و در اصل منحل کرد و هرچه همه فریاد زدند که دولت نمی‌تواند سازمانی را که مجلس تاسیس کرده منحل کند گوش نکرد، یعنی به دعوایش می‌ارزید. در همان صفحه ویکی‌پدیا می‌خوانید که این سازمان در سال ۱۳۲۷ برای اجرای پروژهایی تاسیس شد که فساد نمی‌گذاشت اجرایی شوند. چنین وظیفه‌ای فی حد ذاته در نظام اقتصادی ایران معضل‌ساز است‌.
وزارت اقتصاد و تعاون
در کنار بانک مرکزی که سیاست‌های پولی ایران را پیش می‌برد، وزارت امور اقتصادی و دارایی، کلیدی‌ترین وزارتخانه بدنه اقتصادی دولت است. هرچند وزارت اقتصاد در یک دهه گذشته همواره زیر سایه سازمان برنامه و بودجه و حتی بانک مرکزی قرار گرفته، اما ساختار سازمانی این وزارتخانه نشان از اهمیت بالای آن دارد. وزارت اقتصاد از یک سو ساختار مالیاتی ایران را راهبری می‌کند و از طرف دیگر، سازمان‌هایی مانند گمرک، بورس، حسابرسی و سرمایه‌گذاری خارجی نیز در زیرمجموعه خود دارد. بانک‌ها و بیمه‌ها نیز تحت نظارت این وزارتخانه کار می‌کنند و چند صندوق بازنشستگی و مراکز اطلاعات مالی و حتی خزانه‌داری کل کشور نیز در این وزارتخانه است. آنگونه که مشخص شده، عبدالناصر همتی، رییس کل اسبق بانک مرکزی به عنوان وزیر پیشنهادی امور اقتصادی و دارایی به مجلس معرفی می‌شود.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز چندین سازمان زیرمجموعه دارد که هر یک به نوبه خود با مشکلات و چالش‌های ترسناکی روبرو هستند. سازمان تامین اجتماعی، بهزیستی، فنی و حرفه‌ای و حتی دو صندوق بازنشستگی کشوری و فولاد و البته بانک توسعه تعاون. این وزارتخانه قرار است به احمد میدری، چهره سال‌های دور پارلمان در مجلس ششم و استاد دانشگاه چمران اهواز سپرده شود. میدری ۶۰ ساله متولد جنوب ایران، دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران دارد و دیدگاه‌های او در دوره حضور در مجلس از وی یک چهره اقتصاددان ساخته بود. چهره‌ای که بعد‌ها و در سال ۸۹ به مخالفت با برنامه «هدفمندی یارانه‌ها» پرداخت و عنوان کرد که این برنامه به هدف خود نمی‌رسد.
جهاد کشاورزی و نفت
از میزان واردات نهاده‌های دام و طیور و غلات ایران می‌توان فهمید که وضعیت آب و کشاورزی ایران تا چه حد بحرانی است. در حال حاضر ناترازی در تولیدات کشاورزی به ویژه در حوزه محصولات استراتژیک به مشکل بزرگ حوزه آب و منابع طبیعی و کشاورزی ایران تبدیل شده است. واردات غلات ایران هم در بازه زمانی ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ میلادی از ۱۸.۱ درصد به ۴۳.۱ درصد رسیده است. این در حالی است که محصولات غیراساسی از جمله صیفی‌جات و هندوانه در بیشتر این سال‌ها، بیش از نیاز تولید شده و در برخی از سال‌ها، محصولاتی مانند پیاز معدوم هم شده است. وزارت جهادکشاورزی قرار است به غلامرضا نوری‌قزلجه تحویل شود. عضو حزب کارگزاران و نماینده بستان‌آباد در مجلس و عضو کمیسیون کشاورزی که ۳ دوره پیاپی است که در مجلس حضور دارد. سید عماد حسینی، گزینه نسبتا جوانی است که برای وزرات نفت پیشنهاد شده است. او نماینده مجلس در دوره‌های هفتم و هشتم و عضو کمیسیون انرژی از حوزه قروه و دهکلان، یعنی دو شهر کردنشین ایران بود. فارغ‌التحصیل رشته لیسانس مهندسی پتروشیمی از «دانشگاه صنعتی امیرکبیر» تهران است که در سال ۱۳۷۷ با شرکت در آزمون ورودی «شرکت ملی نفت» جهت تحصیل نخبگان در خارج از کشور، به عنوان نفر ممتاز پذیرفته و عازم کانادا شد. پس از دو سال تحصیل در «دانشگاه کالگری» کانادا، بعد از دوسال با مدرک کارشناسی ارشد به ایران بازگشت و به عنوان عضو هیات علمی و پژوهشگر ارشد «پژوهشگاه صنعت نفت» مشغول به کار شد. بعد از اتمام دوره نمایندگی در مجلس هشتم، حسینی در «موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی» به عنوان عضو هیات علمی و معاون پژوهشی موسسه مشغول به فعالیت شد.
به نظر می رسد دیدگاه های اقتصادی برخی از چهره های اقتصادی دولت چهاردهم متفاوت باشد. برای مثال بین نگاه کسانی چون همتی و طیب نیا با نگاه میدری، به عنوان اقتصاددان تفاوت وجود دارد. باید دید آیا این چهره ها می توانند تیمی هماهنگ را در عرصه اقتصادی ایجاد کنند.

منبع: