آینده پژوهان آمریکایی و آینده ایران؛ چه راههایی برای ایجاد اجماع ملی باقی مانده است؟

 

 

 

  موسسات آینده پژوهی آمریکایی در دهه 1980 پیش بینی درستی نسبت به فرایند فروپاشی شوروی ارائه دادند. آنها مشکلات جدی اقتصادی دولت، وجود تورم گسترده، فرار سرمایه، ناتوانی دولت در تامین نیازها و عدم جذب سرمایه گذاری و تولید را مقدمه ای برای فروپاشی شوروی می دانستند…در حقیقت سقوط شوروی در سال 1989 دو سال زودتر از پیش بینی این موسسات اطلاعاتی و آینده پژوهی رخ داد. 

 

  توصیه های موسسات آینده پژوهی مبنی بر چگونگی تسریع سقوط شوروی منجر به تبیین استراتژی دو گانه ای در دولت ریگان شد. 

 

 

  1. فشار اقتصادی و اعمال تحریم علیه بخش اقتصادی و تولیدی شوروی. 

 

 

  2. اعمال فشار سیاسی و نظامی علیه شوروی بخصوص  در مناطقی چون آمریکای لاتین، اروپای شرقی و  افغانستان. 

 

 

  اگرچه برخی پیش بینی های این نهادها و موسسات اطلاعاتی آینده پژوهی اشتباه بود و باعث صرف هزینه های گزافی برای آمریکا شد اما عملکرد این نهادها مورد اقبال دولت آمریکاست و از توصیه های سیاستی موسسات آینده پژوهی بهره برداری می کند. دو پیش بینی نادرست این موسسات چون عدم پیش بینی درست انقلاب ایران در سال 1979 و تمرکز بر مسائل اعراب اسرائیل و کمپ دیوید باعث عدم تمرکز دولت آمریکا بر مسائل ایران و وقوع انقلاب اسلامی شد. همچنین حمله به عراق و کشته شدن بیش از 6 هزار سرباز آمریکایی و چند صد هزار آسیب دیده‌  جنگ عراق ناشی از پیش بینی غلط این موسسات از اراده صدام در تولید سلاح های کشتار جمعی بود…پیش بینی که حملات سال 2003 به عراق بر نادرست بودن آنها مهر تایید زد. 

 

 

  اختلافات و تنش های سیاسی، نظامی و ایدئولوژیک میان ایران و آمریکا باعث تبیین برخی استراتژی ها توسط موسسات آینده پژوهی در مورد ایران شد. تحریم های اقتصادی، مالی، مسدود سازی دارایی های ایران، محدود سازی میزان سرمایه گذاری در پروژه های نفتی و زیر ساختی، محدودیت تردد و حریم جغرافیایی برای ماموران دیپلماتیک ایران در آمریکا ، پروژه های ایران هراسی، فشارهای سیاسی و حقوق بشری، تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای ایران، تهدید به جنگ، ترور سردار سلیمانی و‌ تلاش برای انزوای جهانی ایران از جمله برخی اقدامات آمریکا در طول 4 دهه گذشته بوده است. 

 

 

  بی شک تلاش آمریکا برای مقابله با ایران بر اساس منافع ملی این کشور و در راستای مدیریت جهانی این قدرت یکه تاز است. بر همین اساس پیش بینی آمریکا از اعمال چنین فشارهایی، فروپاشی نظام ایران و یا تغییر رفتار آن است.  

 

 

  توصیه هایی که برای مقابله با اقدامات آمریکا می شود را از تغییر در رفتار سیاست خارجی، سیاست همسایگی، بهبود رابطه دولت جامعه، حمایت از سرمایه گذاری داخلی، اصلاح روند حکمرانی و شفاف سازی روابط اقتصادی کشور و تاکید بر حمایت از حقوق شهروندی است.

 

یکی از دلایل مهم فروپاشی دولت شوروی و رژیم عراق، عدم همراهی مردم با این دولت ها بود‌. بی شک وجود شکاف تاریخی جامعه ایرانی با دولت های مستقر، از پاشنه های آشیل حکمرانی در ایران است و لازم است تا نظام سیاسی توجه جدی به فرهنگ سیاسی جامعه ایرانی داشته باشد و از اقدامات تنش زا جلوگیری کند. حوادثی چون 18 تیر 78، حوادث خرداد ماه 1388، دیماه 96 و آبان ماه 1398 و جنبش مدنی 1401 نشانه های جدی بر وجود شکاف میان مردم و حاکمیت است که دستاویز موثری برای موسسات آینده پژوهی آمریکایی برای تبیین رژیم های سیاستی برای برخورد با نظام سیاسی ایران است. بر همین اساس با تاکید بر تلاش برای بهبود روندها و ایجاد اجماع ملی، پیشنهاد می شود: 

 

 

  1. تلاش در راستای اجماع داخلی و دوری از یکجانبه گرایی در سیاست داخلی شامل حذف مردم از انتخابات حداکثری، حذف نخبگان سیاسی وابسته به جناح های سیاسی و همچنین نخبگان فاقد وابستگی حزبی. 

 

 

  2. تلاش در راستای تغییر نگرش نسبت به نظم جهانی، سیاست خارجی و دوری از توهم دشمن سازی تمامی بازیگران عرصه بین المللی. 

 

 

  3. جذب حداکثری و تلاش برای دخیل سازی تمامی ایرانیان داخل و خارج در فرایند سیاست گذاری های ملی. 

 

 

  4. جلوگیری از اقدامات تنش آمیز چون تصمیم های یک شبه در حوزه اقتصاد. 

 

 

  5. از ادامه ورود به حوزه خصوصی جامعه شامل نوع پوشش و حجاب جلوگیری شود و مورد تجدید نظر قرار گیرد. 

 

 

  6. از اقدامات تنش آمیزی که باعث خشم عموی می شود جلوگیری شود. 

 

 

  7.  مخزن نظام از نخبگی تهی شده است…برای مقابله با توطئه های آمریکا نیاز به نخبگان واقعی است. سیستم اطلاعاتی، نظامی و امنیتی را از گزینش نخبگان کارآمد حذف کنید. میلیاردها دلار صرف آموزش کشور می شود و به دلیل وجود فیلترهای قوی گزینشی، امکان جذب سرمایه های انسانی ملی به وجود نمی آید و این متخصصین به خارج مهاجرت می کنند.

 

 

8.  بهبود رابطه دولت جامعه با برگزاری انتخابات آزاد، شفافیت اطلاع رسانی، ترمیم شکاف سیاسی، اصلاح سرمایه اجتماعی آسیب دیده و تلاش برای بهبود تمامی شاخص هایی که مورد بی مهری قرار گرفته اند، امکان پذیر است. 

 

 

  9.  اصلاحات قانونی مورد نیاز مورد توجه قرار گیرد…از اصلاح قوانین مدنی تا قانون اساسی. 

 

 

  10. در صورتی می توان مدعی شد که یک نظام سیاسی پایدار می ماند که خود را برای اصلاحات آماده کند و با روی باز نسبت به مطالبات مردم واکنش نشان دهد و اجازه ورود این مطالبات را به درون سیستم بدهد. در غیر این صورت ادامه حکمرانی بدون سیاست خواهد بود و تدبیر و مدیریت جامعه بسیار پر هزینه خواهد شد. 

 

 

  امید است این توصیه ها بتواند روند روبه رشد نظام و‌ کشور را در پی داشته باشد.