بنگاه‌ها می‌توانند به حرف دولت گوش نکنند و از امتیازات دولتی هم استفاده نکنند!

صنایع ژاپن بیشتر تحت کنترل خانواده‌های بزرگ قرار دارد چرا که خانواده در ژاپن یک کانون اقتصادی نیز به حساب می‌آید. مدل همکاری دولت و بخش خصوصی در ژاپن یک مدل ویژه و منحصر به فرد است و شناخت صنعت و پیشرفت‌های صنعتی ژاپن تا حد زیادی به این الگوی همکاری وابسته است.

برخی اعجاز اقتصادی ژاپن را استعداد مردم آن در همکاری با هم می‌دانند. مهمترین نقش و کاربرد فرهنگ در حیات اقتصادی ژاپن ایجاد نوعی اتفاق‌آرا در میان مردم و نهادها بوده به نحوی که زمینه ایجاد نظرات موافق میان دولت، حزب حاکم ، رهبران صنایع و همه افراد ذیربط را فراهم آورده است تا اهداف اقتصادی را با در نظر گرفتن تمامی جامعه تعیین و دنبال نماید.

کیدانر یا فدراسیون سازمان‌های اقتصادی ژاپن، کیزای دویوکای یا فدراسیون مدیران عالی رتبه شرکت‌ها و اتاق بازرگانی و صنایع ژاپن سه دستگاه قدرتمند نماینده بخش خصوصی در ژاپن هستند. که در مشورت با شرکت‌های دولتی روی خط مش صنعتی ژاپن تاثیر گذارند.

هیچ بنگاه‌یی ملزم نیست به حرف دولت گوش کند ولی اگر بنگاه‌یی به پیشنهادهای دولت واکنش مثبت نشان دهد از برخی معافیت‌های مالیاتی و تاسیس شرکت مشترک با خارجی‌ها برخوردار می‌شود. سونی و هوندا  از شرکت‌های موفقی هستند که بدون ارتباط با دولت به موفقیت رسیده‌اند. دولت از طریق غیرمحسوس و ارشادی بر بخش خصوصی اعمال نفوذ می‌کند.

بخشی از موفقیت ژاپن نتیجه سلطه دراز مدت حزب لیبرال دموکرات است که یک ثبات اقتصادی پدید آورده است. سلطه سیاسی این حزب هم متکی بر یک پشتوانه انتخاباتی وسیع از کشاورزان گرفته تا مدیران شرکت‌های بزرگ و صنعتگران کوچک و متوسط استوار است. به هر حال بین احزاب و صاحبان صنایع ارتباطاتی وجود دارد. ضعف اتحادیه‌های کارگری از تعارض در عرصه تصمیم‌گیری‌های صنعتی کم کرده و به سیاست‌های جنبه عقلایی بخشیده است.

بهترین جلوه همکاری دولت و بخش خصوصی در زمینه تدوین سیاست‌ها و روندهای کشور است. در تدوین برنامه اقتصادی نخست وزیر یک فصل و یا یک هدف را در قالب عنوانی به عنوان چکیده استراتژی اقتصادی و اجتماعی کشور در میان مدت پیشنهاد می‌کند و پرورش و اجرای آن را به شورای اقتصاد واگذار می‌کند. در راس این شورا معمولا رئیس کل کیدانرن قرار دارد که خود نیز معمولا رئیس هیئت مدیره یک شرکت معظم بوده و دیگر اعضای این شورا نیز از رهبران صنایع، آکادمیسین‌ها، بوروکرات‌ها‌ی عالی‌رتبه و سایر افراد صاحب‌نظری است که در یکی از عرصه‌های جامعه و اقتصاد ژاپن صاحب تجربه و نفوذ باشند.

 (برگرفته از کتاب: «مکانیزم ارتباطی دولت و بخش خصوصی و ظهور بنگاه‌های عظیم صنعتی و بازرگانی در ژاپن»، نوشته بهزاد علی‌پورتهرانی، ۱۳۷۲)