خودکار «بیک»، یکی از ۱۰۰ طرح پولساز قرن بیستم بود

بیک در سال‌های اوج خود روزانه ۱۵ میلیون فروش داشت و تا پایان قرن بیستم نزدیک به  ۱۰۰ میلیارد از این نوع خودکار به فروش رسید.

قلم‌های قبل از بیک دارای نوک بلبرینگی شکل بودند که باعث پخش شدن جوهر روی سطح و در نتیجه دیر خشک شدن آن می‌شد.

ابتدا برادران بایرو قلمی را ابداع کردند که قابل استفاده بر روی سطوح نرم بود. زود خشک می‌شد و می‌شد با آن حتی بر روی ورق روزنامه‌ها چیزی نوشت.

در ۱۹۴۳نیروی هوایی انگلستان نیاز به خودکاری داشت که جوهر آن در ارتفاعات کوهستانی و حتی داخل هواپیماهای جنگنده در آسمان نشت نکند. بنابراین شرکت بیک فرانسه طرح ساخت خودکار راحت، ارزان، یک بار مصرف و با استفاده از پلاستیک فشرده را ارائه کرد.

به دلیل هم‌زمان شدن با دوران جنگ، ابتدا بیک را خودکار اتمی نامیدند. خودکار بیک در دهه ۱۹۵۰ توانست کل بازار اروپا را تصرف کند. در ۱۹۵۶ وزارت آموزش فرانسه اجازه داد تا دانش‌آموزان به جای خودنویس از خودکار بیک استفاده کنند و این امر سبب گسترش یکباره مصرف بیک شد.

خودکار بیک در مراحل بعدی با طراحی متفاوت به سایر کشورها بویژه جوامع غیر اروپایی صادر شد. از جمله موارد تکامل آن می‌توان به تنوع رنگ‌ها و نیز تغییر در شکل ظاهر آن اشاره کرد. طراحی شش وجهی بدنه بیک کریستال باعث بهبود مصرف پلاستیک خام و همچنین کنترل دقیق‌تر خودکار در دست به هنگام نوشتن می‌شود. برای یکسان شدن فشار هوا در داخل و خارج بدنه، سوراخ کوچکی در بدنه خودکار تعبیه شده است.

 همچنین از سال ۱۹۹۱ سوراخی در درپوش خودکار جهت کاهش خطر خفگی در صورت بلعیده شدن توسط کودکان، ایجاد شد. شرکت بیک امروزه علاوه بر خودکار در زمینه تولید محصولات ورزشی نظیر تخته موج‌سواری و حتی تیغ ریش‌تراشی، فندک و عطر نیز فعال است.

بیک فقط برای نوشتن مشق‌های طولانی و عذاب‌آور نبود، برای نامه‌های عاشقانه هم بود! همه ما در زندگی با بیک سروکار داشتیم!

ورود خودکار بیک به ایران در سال ۱۳۴۳ و توسط خانواده رفوگران میسر شد که سال‌ها در زمینه تجارت نوشت‌افزار فعالیت داشتند. این خانواده در سال ۱۲۹۰ از اصفهان به تهران آمدند و در بازار امین‌الملک شروع به تجارت کردند.

برای ایرانیان هم، تا قبل از ورود خودکارهای سبک و پرمصرف، خودنویس‌های خارجی رواج داشت که دارای قیمت بالا و در مجموع نوشت‌افزاری اشرافی بود.

علی اکبر رفوگران (معروف به تحریریان) به دنبال تولید قلمی افتاد که با جوهر کار کند اما سبک‌تر و ارزان‌تر باشد و نیازی به تعویض مکرر کیسه جوهر نباشد. به همین دلیل این قلم در ایران «خودکار» نامیده شد که نیاز به تعویض جوهر ندارد.

این فکر هم‌زمان شد با زمانی که شرکت بیک در ایران به دنبال نماینده‌‌ای فعال برای فروش شد. رفوگران با پرداخت ۱۰۰ هزار تومان به یک تاجر ایرانی امتیاز واردات و فروش بیک را خرید.

بعد از مدتی رفوگران به فکر تولید خودکار بیک در ایران افتاد. پیشنهاد تاسیس کارخانه بیک را علی‌اکبر رفوگران به پدرش ارائه کرد که با مخالفت جدی پدر مواجه شد.

اما علی‌اکبر برای تحقق ایده‌اش به دیدار صاحب بیک در اروپا رفت و با جلب رضایت پدر قالب بدنه خودکار را از میلان ایتالیا و ماشین تزریق پلاستیک را  از نورنبرگ آلمان خریداری کرد و بدنه را برای نصب به آلمان فرستاد.

او به مدت یک هفته در آلمان ماند تا به آموختن نحوه کار دستگاه در آلمان بپردازد. به این ترتیب علی‌اکبر رفوگران شرکت صنعتی «قلم خودکار» را با مشارکت پدر و برادرش عباس در ایران تاسیس کرد.

کیفیت تولید بیک ایران در حدی بود که شرکت مادر در فرانسه از آن اعلام رضایت کرد و به این ترتیب خودکار بیک نه تنها به شهرستان‌ها بلکه به دورترین روستاهای ایران راه یافت.

کارخانه بیک بعد از ۵۴ سال فعالیت،  از کار افتاد و مالک آن علی اکبر رفوگران به سرودن شعر روی آورد!