شبي كه برق كل ايران رفت؛ خاطره آخرين روز رقابت انتخاباتي هاشمي و احمدي نژاد در سال 84

روز كاري مورد نظر اين گزارش چهارشنبه اول تيرماه 1384 يعني يك روز مانده به برگزاري دوره دوم از نهمين دوره انتخابات رياست جمهوري در ایران است . مطابق قانون انتخابات تبليغات رسانه اي نامزدها يك روز مانده به زمان اخذ راي پايان مي پذيرد و از این رو در فاصله باقیمانده طرفداران كانديداها تلاش مي كردند تا آخرين تلاش ها براي جلب نظر راي دهندگان را به عمل آورند.

انتخابات نهمين دوره رياست جمهوري ايران در سال 84 به دوردوم كشيده شده بود و آقايان هاشمي رفسنجاني و محمود احمدي نژاد با كسب بيشترين آراء به دور دوم راه يافته بودند تا در رقابتي دوباره به کرسی رياست جمهوري در ايران دست یابند . هر دو كانديدا برخوردار از پايگاه سياسي و جناحي و البته هواداراني بودند اما شهرت و اعتبار سياسي يكساني نداشتند. هاشمي رفسنجاني به دليل سابقه طولاني سياسي و بويژه سابقه دو دوره رياست جمهوري در كشور  از آوازه به مراتب بیشتری برخوردار بود خاصه اینکه به لحاظ تبلیغاتی به شيوه اي حضور يافته بود كه پيروز قطعي انتخابات مي نمود. از اينرو اغلب نخبگان سياسي  خاکستری و حسابگرمايل بودند با كمترين هزينه  ممکن سرمايه گذاري هاي سياسي خود را متوجه چنين فردي نمايند. خاصه اينكه در افكار توده هاي مردم ايران نيز هاشمي تابوي شكست ناپذيري بود كه تا آن تاریخ از هيچ نبرد سیاسی مغلوب بيرون نيامده بود .

من آن روزها به عنوان سردبير در روزنامه همبستگي فعاليت مي كردم. اين بار دومي بود كه به اين روزنامه برگشته بودم. بارنخست در سال 1379 به عنوان سرپرست و مسئول راه اندازي فعاليت كرده بودم كه در واقع به همراه تعدادي از دوستان به تاسيس اين روزنامه مبادرت كرده بوديم .روزنامه همبستگي به لحاظ قانوني ارگان حزبي با همين عنوان یعنی حزب همبستگی بودكه هيچگاه دست كم به اندازه خود اين روزنامه معروفیت سياسي و اجتماعي نيافت . با اين حال پنج سال بعد از تاسيس حزب و راه اندازي روزنامه هنوز تعداد زيادي از فعالين سياسي و عمدتاً از نمايندگان پيشين مجلس شوراي اسلامي همچنان با اين روزنامه مرتبط بودند. بویژه اينكه در ايام انتخابات از جنب و جوش بيشتري نيز برخوردار مي شدندو فعاليت در انتخابات رياست جمهوري براي آنها از اهميت بيشتري نيز برخوردار بود.

روز اول تیر به توصيه مدير مسئول روزنامه حتي زودتر از روزهاي ديگر به محل كارم در دفتر روزنامه حضور يافته بودم . خبرگزاري ها و سايت هاي خبري از گوشه و كنار كشور اخبار مختلف و بعضاً متناضي را مخابره مي كردند. كارشناسان سياسي براين باور بودند كه احمدي نژاد باتوجه به جناحي كه از او حمايت مي كند نهايت بيش از 30% آراء رابه دست نخواهد آورد . رقابت ميان اين دو كانديدا فضاي انتخابات را به شدت دو قطبي كرده بود. در ارودگاه اصلاح طلبان با توجه به حذف آقايان مهدي كروبي و مصطفي معين در دوره اول  انتخابات  اکنون ائتلاف بي سابقه اي حول هاشمي شكل گرفته بود.تمامی كاركنان روزنامه همبستگي نيز تقريباً هوادار هاشمي به حساب مي آمدند از ميان شاید يك يا دو نفر که به دلیل از هاشمي دلخوشي نداشتند به تلافي اين ناخرسندي به نامزد رقيب او روي آورده بودند.

صفحات خبري روزنامه طبق معمول تا ساعت 6 بعدازظهر آماده مي شد و بعد از آن ساعت صرفاً خبرهاي خاص و ويژه پوشش داده مي شد. ساعت 6 و 30دقيقه بعدازظهر آنروز خبر رسيد كه تعداد از اعضاي شوراي مركزي حزب همبستگي وارد روزنامه شده و تمايل دارند تا مواضع حزب را پيرامون انتخابات به شكل شفاف تري منعكس نمايند. دقايقي بعدمطلع شدیم كه مقصود از مواضع به شكل مرسوم بيانيه و يا اطلاعيه تحليلي خاصي نيست بلكه درصدند تا اسامي تعدادي از اعضاي شوراي مركزي حزب با ذكر مشخصات و بعضاً در قالب مصاحبه در حمايت از هاشمي رفسنجاني منعكس گردد. اين اقدام قبل از اين نيز در حمايت از كانديداتوري آقاي ناطق نوري در انتخابات سال 76 صورت گرفته بود در آن زمان نيز جمع كثيري از نخبگان عمدتاً اجرايي كشور درحمايت از ناطق نوري بيانيه صادر كرده بودند اما نتيجه اي نداده بود و حتی بعدا شنیده شده بود که این اقدام آشکارا شانس و بخت پیروزی رقیب او یعنی محمد خاتمی را افزایش داده بود

در هر صورت مخالفت دبیران روزنامه با اين اقدام نتيجه اي نبخشيد و تمام صفحه اول روزنامه از بالا تا پائين به همين امر اختصاص يافت . از متن دقیق آن مصاحبه ها چیز زیادی در خاطرم نیست اما تقریبا به یاد دارم که همه افراد حمايت كننده تاكيد كرده بودند كه باتوجه به اينكه آقاي هاشمي از استوانه هاي انقلاب به حساب مي آيد بنابراين پيروز انتخابات خواهد بود. تعدادي از مصاحبه كنندگان به جاي تاكيد برويژگي هاي هاشمي بر نقاط ضعف رقيب او اشاره كرده بودند. به عقيده آنها ناشناخته بودن احمدي نژاد در سطح ملي از جمله دلايل پيروزي هاشمي رفسنجاني خواهد بود. يكي از آنها گفته بود چون اغلب نخبگان علمی و دانشگاهی کشور با احمدي نژاد همسو نيستند بنابراين شانس زيادي براي موفقیت او حتی بعد از پیروزی وجود نخواهد داشت .

 اين چنین برداشت هايی از اوضاع سياسي و انتخاباتي  بویژه مناسبات قدرت سیاسی در ایران دلايل متنوعي داشت اما  هرچه بود با فرهنگ و رفتار سیاسی حاکم بر نخبگان و کنشگران سیاسی در ایران بی ارتباط نبود . اگرچه تعداد زیادی از نخبگان اصلاح طلب حمایت از هاشمی را در مسیر جریان اصلاح طلبی تعبیر می کردند اما متاسفانه کم نبودند افراد حسابگری که فکر می کردند  كه هاشمي برنده قطعي اين انتخابات است و به قولي بر روي اسب برنده مسابقه شرط بندي كرده بودند. جايي كه نياز به پرداخت هزينه سياسي نداشتند . اين وضعيت در اكثر ستادهاي انتخاباتي آقاي هاشمي نيز مشهود بود . ستادهاي انتخاباتي هاشمي كانون نخبگان پيروزي بود كه تصور مي كردند انتخابات را برده اند و صرفاً بايد نمايش كوشندگان سياسي را بازي كنند.خاطرم هست چند روز قبل از آن به همراه جمعی از سردبیران روزنامه ها با آقای هاشمی دیدار ی داشتیم .در آن جلسه از مسئولین کمپین تبلیغاتی او شنیدم که می گفتند برای تبلیغات انتخاباتی نیازی به مسافرت به استانها و شهرستانهای کشور ندارند . این مسئله آسیب زیادی به وجهه این کاندیدا وارد کرد حتی بعضی وقتها من فکر می کنم که محمود احمدی نؤاد ایده سفرهای استانی خود را از همین امتناع هاشمی اخذ کرده بود .

حمايت هاي آنروز از كانديداتوري هاشمي رفسنجاني تاپاسي از شب ادامه يافت با اينكه معمولاً مراحل تدوين و آماده سازي مطالب روزنامه تا ارسال به چاپخانه بايد الزاماً در فواصل زماني خاصي اتفاق بيفتد ولي آن شب هيچ كس خود را ملزم به رعايت اين زمانبندي نمي دانست . در ساعات پاياني شب از سوی افرادی که خود را هوادار احمدي نژاد  می دانستند برخي روزنامه تهديد تلفنی می شدند  كه در صورت درج مطالب تند  عليه  احمدی نژاد هیچ یک از کارکنان و مصاحبه کنندگان در امان نخواهند بود. انتشار اين خبر برخي از دبیران و خبرنگاران روزنامه را واداشته بود تا در مطالب درج شده حتی خبرها و گفتگوهای اخذ شده  تجديد نظر كرده و اصطلاحاً گفته هايشان را تعديل نمايند. برخي حتي مايل بودند تا در صورت امكان كل صفحه مورد نظر حذف شود كه اين امر به لحاظ فني يا ممكن نبود ويا نيازمند ساعت ها كار مجدد بود.به هر حال مراحل تدوين و آماده سازي مطالب آن روز روزنامه تا بامداد روز بعد به طول انجاميد . روزنامه آنروز به دليل تاخيردر تيراژ كمتری به چاپ رسيد تا فقط در تهران توزيع گردد.

روز جمعه اول تيرماه 1384 انتخابات رياست جمهوري برگزار شد وبرخلاف  تصور اغلب  نخبگان آقاي احمدي نژاد به پيروزي رسيد .  آن روز براي ما از اين حيث به ياد ماندني است كه قطعه اي بي بديل از تاريخ سياسي معاصر ايران است به گمان من رفتار آن روز  برخی نخبگان مغرور ، فرصت طلب و حسابگر کشور سرمنشاء بسياري از وقايع ناگواري شده كه در چند سال اخير دركشور به وقوع پيوسته است . آن روز نخبگان  هوادار هاشمی نه از رقيب كه از خود شان شكست خوردند . آن شكست بزرگ فرصت هاي زيادي را از كف نيروهاي فعال و بهبود خواه كشور خارج كرد. رفتارها و مقاومت های بعدی هاشمی پایگاه سیاسی او را در جامعه بهبود بخشید در عوض احمدی نژاد هیچگاه نتوانست اعتماد و حمایت نخبگان و سر آمدان جامعه را بدست آورد اما به هر صورت انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری صورتبندی تحولات بعدی کشور را ترسیم کرد . يادم هست آن شب برق آن منطقه قطع شد و گمان بعد از آن نيمي از كشور در خاموشي فرو رفت