شکوفاترین دوره رونق اقتصادی ایران

اقتصاد ایران

رضا احمدی- اقتصاد ایران در این دوره متکی بر گله داری و کشاورزی و صنایع روستایی بود. اراضی در بین سرداران قزلباس و مقامات کشوری و روحانیون تقسیم شده بود. و درآمد اندکی به خزانه می رسید. شاه این تیول داری را برچید و آن را به اراضی خاصه تبدیل نمود و برای همین درآمدهای دولت بیشتر گردید.

امنیت راهها

برای اینکه تجارت داخلی و خارجی را رونق بخشد، باید امنیت برقرار باشد، برای این‌ منظور شاه عباس حاکمان ایالات را مأمور کرد تا در هر ولایتی، راهزنان را دستگیر و نابود کنند.

زیرساخت ها

شاه عباس جاده ی شاهی عصر داریوش کبیر را بازسازی کرد. و نیز برای رونق اقتصادی جاده سنگفرش و کاروانسراهایی زیادی در مسیر راه ایجاد شد، شاه به این‌ منظور راه‌ها و پل ها را تعمیر و نگهداری می کرد. کاروانسراهای شاهی بین راه رایگان بود و مسافران تا هر زمان که می‌خواستند در آنجا اقامت می‌کردند. کاروانسراهای شهری نقش هتل و مرکز تجاری داشتند.

اقتصاد آب محور

در این زمان مناطق روستایی و اقتصاد کشاورزی نیز مد نظر بود. بدین دلیل کشاورزی و صنایع روستایی گسترش یافت. تولیدات زراعی ایران با آب مصنوعی آبیاری می شد و بدین خاطر طرحهای آبیاری به اجرا در آورده شد. شبکۀ آبیاری و کانال احداث شد، کاریزهای جدید ساخته و قنوات تعمیر شد.

سیاست مالیه

شاه برای رونق اقتصادی برخی از مالیات ها را لغو و دسته ی دیگر را کاهش داد. در این دوره خروج پول نقد (طلا و نقره‌ی مسکوک) از کشور ممنوع شد تا جلو خروج سرمایه را بگیرد.

تجارت خارجی و رابطه با دنیا

تجارت و بازرگانی در این دوره توسعه‌ی شایانی یافت و اغلب شهرهای ایران از رونق اقتصادی برخوردار شدند. در این دوره علاوه بر گسترش تجارت خارجی، تجارت و صنعت داخلی نیز رشد قابل توجهی پیدا کرد. برخی از کاروانهای تجاری با ده هزار شتر از مرز سیستان وارد ایران و از اردبیل خار می شدند.

رونق صنایع

سیاست اقتصادی شاه عباس اول، از هنر و صنعت، بافتن پارچه‌های گران نساجی، توسعه‌ی زیادی یافت. شاه عباس برای تولید منسوجات مختلف در تمام شهرهای بزرگ کشور، کارخانه‌های شعربافی، زربافی و زرکشی ایجاد کرد. بهترین نوع پارچه‌های ابریشمی و زربافت و مخمل‌های طلایی را در کارگاه‌های بزرگ نساجی اصفهان، کرمان، یزد، کاشان، مشهد و شیراز می‌بافتند.

قالی صنعت ملی

از مهم‌ترین فراورده‌های صنعتی و تجاری ایران در دوره‌ی صفویه، قالی بود و قالی ایرانی در این دوران به اوج شهرت خود در جهان رسید. فرش‌های ایران بیشتر از پشم گوسفند بافته می‌شدند و برای رنگ کردن پشم‌ها از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شد. با تأسیس کارگاه‌های قالی بافی در شهرهایی مانند اصفهان و کاشان، قالی بافی را به سطح صنعتی ملی در ایران رساند.

جذب کارشناس خارجی

شاه عباس برای توسعه کشور از کارشناسان مختلف کشورهای دیگر استفاده می کرد. برادران شرلی انگلیسی را برای تأسیس ارتش نوین به ایران آورد و برای رونق سفال سازی سیصد کوزه گر چینی را به همراه خانواده‌هایشان به ایران آورد و در ایران اسکان داد.

تولید ابریشم

مهم‌ترین محصولات ایران در این دوره، ابریشم طبیعی بود و در استان‌های شمالی تولید می‌شد. ابریشم مهمترین کالای صادراتی ایران بود و از این راه درآمد زیادی عاید کشور می شد. شهرهای اصفهان، هرمز و تبریز بورس ابریشم ایران بود. بازرگانان خارجی از کشورهای مختلف در ایران حضور و دفتر و نمایشگاه کالا داشتند. اصفهان بازار عمده‌ی ابریشم خاور زمین بود. تجارت ابریشم ایران، در دست ارامنۀ جلفا بود. ابریشم گیلان در تمام کشورهای اروپایی شهرت داشت و ایران را به ابریشم می شناختند.

تجارت خارجی

فعال شدن مسیر دریایی برای ایران بسیار مهم بود. شاه عباس در ۱۰۱۰ ق، هرمز، بحرین، قشم و بندرعباس را از اشغال پرتغالی ها خارج ساخت. بندر هرمز محل تجمع بازرگانان زیادی از شرق و غرب بود. توجه و احترام شاه عباس اول به مسیحیان منجر به توسعۀ روابط ایران و اروپا گردید و آنها در زمینه ی تجارت و بازرگانی فعال بودند.

عصر شاه عباس کبیر شکوفاترین دوره رونق اقتصادی ایران می باشد.