چرا صنعتی شدن تبریز برای شاه مهم بود؟

دیدگاه شاه نسبت به صنعتی‌سازی تبریز چه بود؟ حساس شده بود که این شهر قطب صنعتی شود. سه بار فقط برای نظارت بر ساخت تراکتورسازی آمد.

از قرار معلوم بعد از ماجرای بازپس‌گیری آذربایجان از اشغالگران در دهه ۱۳۲۰، همیشه در خصوص نحوه تعامل میان حکومت مرکزی با آذربایجان فی مابین مراکز سیاسی و امنیتی رژیم پهلوی دوم بحث بوده است.

یکسری افراد خواهان ایجاد کنترل نظامی و امنیتی بیشتر در این مناطق و جلوگیری از خطر تجزیه طلبی بوده‌اند. یک عده معتقد بودند که باید کنترل‌ها کمتر شود تا به تحریک برخی افراد و گروه‌ها منجر نشود.

اما یک عده از افراد تحصیل‌کرده آن روزگار پیشنهاد کردند که باید آذربایجان با مرکزیت تبریز تبدیل به یک قطب اقتصادی و صنعتی شود تا مردم شهرهای ورای مرز آرزوی زندگی و کار کردن در آذربایجان را داشته باشند.

شاه ظاهرا این نظریه اخیر را بیشتر از سایر دیدگاه‌ها پذیرفته بود و به آن پایبند ماند.

تقی توکلی در این باره به مجله کارخانه دار می گوید:

اساسا شاه حساسیت جدی پیدا کرده بود که تبریز تبدیل به یک قطب صنعتی در کشور شود. قرار شد تمام کارهای آهنی و ساختن برج‌ها و ادوات کشاورزی و پانچ‌کردن و خمیدن و سوراخ کردن در اراک انجام شود و صنایع دقیق را ببریم به تبریز. چنین هم شد و در سال‌های بعد، صنایع آذربایجان بدل به ستون فقرات تکنولوژی ایران در آن وقت شد و بعدا به جاهای دیگر توسعه یافت.

از این به بعد، رئیس من خود او بود و مستقیم زیر نظر شخص اول مملکت کار می‌کردم. تمام طرح‌های بزرگ سازندگی تبریز مانند ماشین‌سازی به عهده من سپرده شد. توسعه‌ای که ماشین سازی تبریز کرد و ۱۸ تا کارخانه‌ای که ایجاد کردم، در اثر همین شرایط بود.

مثلا در مدت پنج سال فعالیت من در ماشین‌سازی، سه بار از تهران برای بازدید آمد و تراکتورسازی را هم دید. هر بار که می‌دید تحت تأثیر پیشرفت کار قرار می‌گرفت و تشویق می‌کرد. تشویق هم اینطور بود که سرمایه‌گذاری در گسترش طرح‌ها افزایش می‌یافت، چنانکه طرح تبریز از یک طرح به یازده طرح افزایش یافت.