محمدحسین امین الضرب؛ پدر بورژوازی صنعتی ایران

امین الضرب را بیشتر مردم به عنوان یک تاجر بزرگ دوره قاجاریه می شناسند اما  او حتی در «عصر بی خبری» و ایران فروشی شاهان و شاهزادگان قاجاری نیز انسان آگاه، مشروطه خواه، طرفدار حکومت قانون و وطن دوست بود. به دو زبان انگلیسی و عربی  تسلط داشت و پایه گذار بسیاری از نهادهای مالی و تجاری و صنایع کشور به حساب می آید

در دوره قاجاریه حیات اجتماعی و اقتصادی کشور عمدتا در تسلط زمین داران بزرگ قرار داشت . ورود زمیندارن به عرصه صنعت هم در دوره قاجاریه و هم در دوره پهلوی شیوه معمولی بود .

حسین امین الضرب و قبل از او پدرش محمد حسن امین الضرب از معدود افرادی بودند که ازبازرگانی و تجارت به تولید وصنعت روی آورده و البته اعتبار و مقبولیت اجتماعی یافتند. از اینرو باید او را بحق «پدر بورژوازی صنعتی ایران » نام نهاد .

  بسیاری از کارخانه های دوره قاجاریه نظیر نساجی ، پنبه پاک کنی ، روغن زیتون کشی و برق با همت و سرمایه امین الضرب راه اندازی  شد . همچنین او را باید مبدا راه آهن در ایران نامید . نخستین پروژه راه آهن ایران در محمود آباد مازندران  به ابتکار او راه اندازی شد .

امین الضرب سوای همه این ها از هواداران جدی تولید و مصرف کالاهای وطنی بود . او معتقد به جایگزینی واردات و ساخت کالاهای مصرفی در داخل کشور بود. سخن گفتن از تولید ملی و امتعه وطنی در دوره قاجار سخن غیر معمول و به غایت بزرگی بود .  چراکه به موجب  عهدنامه ترکمن چای و پاریس کالاهای روسی و انگلیسی بویژه تولیدات شرکت هند شرقی بدون تعرفه گمرکی وارد بازارهای داخلی ایران میشد.

به موجب همین امر بسیاری از صنایع دستی و پیشه وری ایران ورشکست شدند و بسیاری از تجار سرشناس و بزرگ ایران تبدیل به واسطه و توزیع کننده بنگاههای خارجی شدند . تعدادی دیگر از تجار سرشناس بوشهری و مازندرانی از ترس ناامنی ها  و مصادره ها بویژه به خاطر خلاصی از عوارض هشت گانه پرداختی حتی تابعیت روسیه و انگلستان را پذیرفتند .

در چنین اوضاعی امین الضرب مستقل ماند و بایت این استقلال هزینه های بسیار پرداخت کرد . بسیاری از مورخین به نادرست امین الضرب را تاجر وابسته وحکومتی نامیده اند . در صورتی که امین الضرب هم در معرض باج گیری های ناصرالدین شاه و عوامل حکومت قرار داشت و هم از سوی  تجار وابسته داخلی زیر فشار بود .

یکی از سرفصل های مهم زندگی تجاری و سیاسی امین الضرب فعالیت او در تاسیس بانک ملی در ایران بود .او به تجار وقت تهران و تبریز پیشنهاد کرد که هر کدام سهمی از ثروت نقدی خود را در نخستین بانک  ایرانی سرمایه گذار کنند تا به گفته خودش از سیطره و ننگ بانک شاهی نجات یابند .

امین الضرب و دیگر تجار مستقل و وطن خواه دوره قاجاریه فرجام تجاری نیکی نیافتند و بسیاری از آنان با شروع جنگ جهانی و تغییر پایه پولی ورشکست شدند . در زمانی که خزانه شاهی خالی بود امین الضرب 25 میلیون تومان ثروت داشت .اگر مقدمه توسعه صنعتی پدیده « دیگر بازار» و تبدیل ثروت و سرمایه تجاری به سرمایه صنعتی باشد امین الضرب پیشقراول چنین نگرشی بود
هرچند  در نهایت قربانی نگرش صنعتی و ترقی خواهانه خودش شد .

 محمد حسین امین الضرب در سالهای بعد از مشروطیت، چند دوره ای از سوی صنف تجار به عنوان نماینده مجلس شورای ملی انتخاب شد و بعد از کودتای سوم اسفند 1299 مدتی به زندان افتاد