منطقه ويژه اقتصادی خلیج فارس نماد توسعه در دوران تحريم

مناطق ويژه اقتصادي نقشي اساسي در اقتصاد هر کشور ايفا ميکنند و اين نقش در شرايطي که تحريم هاي گوناگون، اقتصاد يک کشور را محاصره کرده باشند، تبديل به مسئوليتي خطير ميشود. به گزارش روابط عمومی منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، گفتگو  با مرتضی بانک ، دبیر شورای عالی مناطقه آزاد کشور صورت گرفت و او معتقد است که با توجه به تحريم هاي بين المللي عليه کشور، منطقه ويژه اقتصادي صنايع معدني و فلزي خليج فارس طي چهار سال گذشته به خوبي و با قدرت توانسته است گامهاي عملي و مناسبي را در زمينه تکميل زيرساختها و جذب سرمايه گذاران بردارد.

مناطق ويژه اقتصادي چه نقشي در توسعه بخش صنعت و معدن کشور ايفا ميکنند؟

مزيتهاي قانوني مناطق ويژه اقتصادي در زمينه معافيت از پرداخت تعرفه هاي گمرکي براي واردات ماشين آلات، مواد اوليه و قطعات، معافيت از پرداخت ماليات بر ارزش افزوده براي مبادلات کالا در درون منطقه و يا با ساير مناطق آزاد و ويژه اقتصادي، صدور مجوزها توسط منطقه و… سرمايه گذاري در زمينه توليد و صادرات کالا، به ويژه کالاهايي که کشور در توليد آنها از مزيت نسبي برخوردار است را تسهيل ميکنند. يکي از مزيتهاي نسبي ايران فراواني و ارزاني انرژيهاي نفت و گاز است. وجود معادن غني فلزي و غيرفلزي اي که استخراج و فرآوري آنها نياز به انرژي فراوان و ارزان دارد، ايران را در رده کشورهاي داراي مزيت نسبي براي ايجاد صنايع انرژي بر از قبيل پتروشيمي، توليد آهن و فولاد، آلومينيوم، روي، مس و سيمان قرار داده است. به همين دليل، شکل گيري مناطق ويژه اقتصادي با موضوع فعاليت صنايع معدني و فلزي، در کنار بهرهمندي اين صنايع از مزيتهاي قانوني براي افزايش جذابيت سرمايه گذاري و صادرات، ميتواند در رونق اقتصادي و توسعه توليد و صادرات بسيار موثر باشد.

نقش منطقه ويژه خليج فارس در ايجاد زيرساختهاي صنعتي و معدني منطقه را چگونه ارزيابي ميکنيد؟

منطقه ويژه اقتصادي صنايع معدني و فلزي خليج فارس، به عنوان نخستين منطقه ويژه اقتصادي با موضوع فعاليت صنايع انرژي بر، براي بهره مندي از مزيتهاي کشور در زمينه توليد و صادرات محصولات صنعتي اي شکل گرفت که نياز به مواد اوليه و انرژي ارزان و فراوان داشتند.

برنامه ترسيم شده براي منطقه ويژه خليج فارس چيست و تا چه اندازه محقق شده است؟

منطقه ويژه اقتصادي صنايع معدني و فلزي خليج فارس، با ايجاد زيرساختهاي پرهزينهاي چون اسکله هاي تخليه و بارگيري، خط آهن، انبار، توليد آب شيرين، برق و…، سهم عمده اي در شکل گيري صنايع سنگيني چون آلومينيوم و فولاد داشته و توانسته است تا حدود زيادي به برنامه منطقه براي تبديل شدن به قطب بزرگ توليد مواد فلزي و غيرفلزي کشور عمل کند. با اين حال، تحريمهاي ظالمانه طي دو دهه گذشته و در برخي موارد، ضعف در برنامه ريزيهاي کلان و منطقه اي، مانع از استفاده کامل از ظرفيتهاي اين منطقه شده است.

منطقه ويژه خليج فارس چه ظرفيتهايي دارد؟ چه راهکارهايي براي فعالسازي اين ظرفيتها پيشنهاد ميکنيد؟

در حال حاضر، پتانسيل مهم منطقه ويژه اقتصادي خليج فارس زيرساختهاي کلان ايجادشده، دسترسي به آبهاي آزاد، ممنوعيت ايجاد صنايع آببر در مناطق غيرساحلي، ذخاير و معادن غني نفت و گاز، انواع کانيهاي فلزي و غيرفلزي کشور و نيروي انساني آموزش ديده است که هنوز متناسب با ظرفيت موجود، مورد استفاده قرار نگرفته اند. الحاق دو هزار و 400 هکتار اراضي پسکرانه به منطقه ويژه اقتصادي خليج فارس، که دوبرابر مساحت اوليه اين منطقه است، از پتانسيلهاي مهم اين منطقه به حساب مي آيد. اميد ميرود که با برنامه ريزي صحيح در سطح کلان و اولويت بخشيدن به ايجاد و توسعه صنايع معدني و فلزي در اين منطقه و تشويق بخش خصوصي واقعي براي سرمايه گذاري و البته جذب سرمايه گذاران بزرگ خارجي پس از رفع تحريم هاي ظالمانه، ظرفيتهاي واقعي اين منطقه به فعليت برسند.

ظرفيتهاي منطقه ويژه اقتصادي خليج فارس براي جذب سرمايه گذاران داخلي و خارجي را چگونه ارزيابي ميکنيد؟

مهمترين ظرفيتهاي مورد نياز براي ايجاد صنايع معدني و فلزي، وجود منابع غني انرژي، کاني هاي فلزي و غيرفلزي، شبکه حمل ونقل ريلي، زميني و دريايي مناسب، فناوري روز و سامانه مديريتي کارآمد است. اين ظرفيتها، در کنار مناسبات منطقه اي و بين المللي صلح آميز و اولويت يافتن مناسبات اقتصادي در روابط دو و چندجانبه، عامل اصلي جذب هرچه بيشتر و بهتر سرمايه گذاران داخلي و خارجي محسوب ميشوند. اميد است که به زودي و با رفع تحريمها و بهبود روابط منطقهاي و بين المللي کشور، اين منطقه بتواند از ظرفيتهاي خويش به شيوه مناسبي براي جذب سرمايه گذاران بهره برداري کند.

نقش منطقه ويژه خليج فارس در بحث تجارت (واردات و صادرات) چه ميزان اهميت دارد؟

منطقه ويژه اقتصادي صنايع معدني و فلزي خليج فارس طي سالهاي اخير تا حدودي توانسته است بر صادرات متمرکز شود. بديهي است که اين منطقه يک ماموريت خاص دارد و صرفا ميتواند در حوزه تجارت مواد اوليه، قطعات و ماشينآلات و نيز محصولات مربوط به حوزه فعاليت خود يعني صنايع معدني و فلزي اقدام کند که البته طيف بسيار وسيعي از کالاها و مواد اوليه را در بر ميگيرد. زيرساختهاي بسيار مناسب منطقه، به ويژه اسکله هاي صدور مواد خام و فله و راه آهن، کمک شاياني به رونق تجارت کلان اين محصولات خواهند کرد.

منطقه ويژه خليج فارس چه مزيتهايي بر ساير مناطق ويژه کشور دارد؟

قرار گرفتن در کرانه ساحل خليج فارس و دسترسي به آب دريا، چه در زمينه کاهش هزينه هاي حمل ونقل براي واردات يا صادرات مواد اوليه و توليدات معدني و صنعتي و چه شکل گيري تاسيسات توليد آب شيرين فراوان براي صنايع آببر، توليد برق، وجود صنايع بالادستي و امکان تکميل زنجيره هاي توليد با شکل گيري صنايع پايين دستي از مزيتهاي خاص اين منطقه بر ساير مناطق ويژه اقتصادي اند. دانش فني شکل گرفته در صنايع منطقه و نيروي انساني آموزش ديده نيز از ديگر مزيتهاي بزرگ منطقه ويژه خليج فارس محسوب ميشوند.

عملکرد چهار سال اخير منطقه ويژه خليج فارس را چگونه ارزيابي ميکنيد؟

طي چهار سال گذشته، به رغم تحريمهاي ظالمانه آمريکا، منطقه ويژه اقتصادي صنايع معدني و فلزي خليج فارس توانسته است گامهاي مناسبي در زمينه تکميل زيرساختها و جذب سرمايهگذاران بردارد. آماده کردن محدوده الحاقي براي جذب سرمايه گذار و ترغيب صنايع منطقه به افزايش سرمايهگذاري و اجراي طرحهاي توسعهاي در منطقه ازجمله اين اقداماتاند. با اين حال، فقدان طرح جامع مصوب، ضعف بزرگ اين منطقه است. اميدواريم که با ارائه سريع و تصويب و ابلاغ آن توسط هيئت دولت، اجراي پروژهها و واگذاري اراضي بر مبناي طرح جامع مصوب انجام شود.

منطقه ويژه خليج فارس در زمينه اشتغالزايي و محروميت زدايي استان هرمزگان چه عملکردي داشته است؟

بدون ترديد، با وجود منطقه ويژه خليج فارس، مجموعهاي از صنايع سنگين و نيمه سنگين شکل گرفته است که هرکدام بسياري از نيروهاي انساني ماهر و نيمه ماهر را جذب کرده اند که شامل متخصصان و تکنسينهاي ساکن در استان هرمزگان و شهرستان بندرعباس ميشوند. به اين ترتيب، اين منطقه ويژه اقتصادي سهم بزرگي در اشتغال زايي و افزايش سطح درآمد و زندگي مردم داشته است و دارد و بهزودي و با تکميل زيرساختها و افزايش سرمايهگذاريها در منطقه ويژه خليج فارس، اين نقش پررنگتر از گذشته خواهد شد. همچنين بايد يادآور شد که حجم اشتغالزايي چندين هزارنفري در منطقه ويژه خليج فارس اشتغالي مولد محسوب ميشود که نقشي سازنده در اقتصاد استان و کشور به طور اهم داشته است.