نئولیبرالیسم و کلیشه ظروف یکبار مصرف

فرزين رحیمی زنوز:

امعهٔ بشری در مسیر تکامل خود اقداماتی را در دستور کار قرار داد که اگرچه تبعات عدیده‌ای برای زیست کره داشته است، اما مسبب گذاری شدند که هر یک به تنهایی بشریت را برای دهه‌ها به سمت آینده‌ای بهتر رهنمون ساخته‌اند

از استخراج زغال سنگ گرفته تا تولید انبوه خودروهای بنزینی، و از نابودی لایه اوزون گرفته تا استفاده گسترده از بسته‌بندی‌های پلاستیکی و ظروفشبه گیاهی ، جملگی مبین تلاش انسان عصر حاضر جهت بهبود کیفیت زندگی خود بوده است.

اگرچه هیچکس نمی‌تواند منکر تبعات زیستی این قبیل اقدامات شود اما متأسفانه نگاه غرض‌ورزانه به این دستاوردها باعث شده است تا نتایج مثبت هیچ یک از این تلاش‌ها مورد تمجید قرار نگیرد.

یکی از کلیشه‌های رایج در نقد نظام سرمایه‌داری، تعمیم وجوه منفی این موارد به ماهیت سازوکار اقتصاد مبتنی بر بازار است. این در حالی است که اگر جمیع این تلاش‌ها نبود، بشر امروز ناگزیر از زیستن به سبک همتایان نخستین خود بود.

در این میان، ظروف یکبار مصرف بیش از سایر موارد در مظان اتهام قرار گرفته است. عدم تجزیه پلاستیک در طبیعت، فرسایش خاک، نابودی دریاها و همچنین وارد کردن صدمات جدی به جان آدمیان از جمله نقدهایی است که به درستی متوجه این ظروف شده است.

با این همه، منتقدان ظروف یکبار مصرف هیچگاه در تجمید از مزایای آن لب به سخن نگشودند. به یمن ظروف یکبار مصرف، زندگی بشر سرعت دو چندانی به خود گرفت. به واسطه این ظروف بشریت به سطوح بالاتری از استاندارهای بهداشتی دست یافت و در مصرف آب تصفیه شده و لوازم شوینده صرفه‌جویی شد.

حال سؤال اینجاست که آیا همان‌گونه که انسان معاصر انرژی‌های پاک‌تر را جایگزین زغال‌سنگ نموده است، نمی‌تواند خود را از گزند میکروپلاستیک‌ها و ظروف شبه‌گیاهی که از ترکیبات پلیمری در ساخت آن‌ها استفاده شده است، برهاند؟

در پاسخ، و اتفاقاً در دفاع از نظام لیبرال، بسیاری از فعالان بخش خصوصی در سرتاسر جهان ریسک سرمایه‌گذاری در صنعت ظروف کاملاً گیاهی را به جان خریده و به عنوان ناجیان نوظهور طبیعت در این عرصه قد علم کرده‌اند.

از یاد نبریم که چه مصرف بی‌رویه زغال سنگ، چه تخصیص یارانه‌های سنگین بر روی بنزین، همچنین بهره‌برداری از ذخایر جنگلی و صید بی‌رویه آبزیان، نه در اقتصادهای آزاد، بلکه در محدودترین آن‌ها به وقوع پیوسته است.