چرا این روزها در صنعت، مرتب اسم چین و هند و ترکیه به گوشمان می خورد؟

مجید

صنعت از قرن نوزدهم تاکنون مبنای تولید و ارزش افزوده در جهان بوده است و کشورهای پیشروی صنعتی، کشورهای قدرتمند جهان هم بوده‌اند.

شماری از کشورها، به دلایلی که از هر کشور به کشور دیگر متفاوت است، توانستند زود یا دیر به جمع کشورهای صنعتی جهان بپیوندند. در میان این کشورها می‌توان نمونه‌های انگلستان، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و کره جنوبی را به خاطر آورد.

شماری دیگر، همواره در میان راه بوده‌اند و بر بنیان صنایع کشورهای پیشروی صنعتی صاحب صنعت شده‌اند. در این میان، از ایران می‌توان نام آورد و البته بسیاری از کشورها هم نتوانسته‌اند صاحب صنعتی شوند و کاملاً مصرف‌کننده تولیدات صنعتی دیگر کشور‌ها بوده‌اند. افغانستان را می توان در میان این کشورها قرار داد.

صنایع قدرتمند جهان در کشورهایی ظهور یافته‌اند که نظام سیاسی دموکراتیک و نظام اقتصادی سرمایه‌داری را به خود بپذیرفته‌اند. دیگر کشورها، هر اندازه از این دو نظام دورتر بوده‌اند، صنعتی‌شدن کارآمد یا خلّاق را کمتر تجربه کرده‌اند.

کشورهایی که در قرن بیستم توانستند در میان کشورهای صنعتی جهان قرار گیرند و جهان را مصرف‌کننده کالاهای خود سازند، هم از این طریق به ثروت‌های بسیار دست یافتند و هم اکنون برای گذار به دوران فراصنعتی که از آن به عنوان دوران دانش یاد می‌شود، آمادگی بیشتری را کسب کرده‌اند.

صنعت در آینده نیز مبنایی جدی برای تولید خواهد بود. اما، کشورهای پیشروی صنعتی اکنون در اندیشه تولید دانش صنعتی هستند و ساخت بسیاری کالاهای صنعتی را به دیگر کشورها سپرده‌اند.

این چنین است که بر خلاف گذشته، مصرف‌کنندگان نام کشورهایی نظیر آمریکا، آلمان، انگلستان، فرانسه یا ژاپن را بر بسیاری از تولیدات صنعتی نمی‌یابند و به جای آن با نام‌هایی نظیر چین، هند، اندونزی و ترکیه مواجه می‌شوند. کشورهای دسته اول، صاحب نام کالا{ برند} هستند و طراحی و تحول آن را در دست دارند و کشورهای دسته دوم کالا را پدید می‌آورند.

بخشی از یاداشت دکتر مجید وحید، عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران برای مجله  کارخانه دار