کسی که می خواست سینما و صنعت را به هم نزدیک کند

امروز ، مصادف با سالروز تولد ابراهیم گلستان، نویسنده، روزنامه نگار و مستندساز ایرانی است. او  از معدود کسانی بود که میخواست فرهنگ و سینمای ایران را با جریان صنعت و توسعه صنعتی هماهنگ کند.

ابراهیم گلستان ( تقوی شیرازی ) زاده ۲۶ مهرماه ۱۳۰۱ است .او نویسنده ، فیلمساز و منقد ادبی است  که از کودکی در خانواده ای اهل فرهنگ زیست داشت .پدرش نشریه گلستان را منتشر می کرد و فرزندش را وارد حوزه فرهنگ و ادبیات کشاند.

ابراهیم  در سال ۱۳۲۰ در دانشکده حقوق دانشگاه تهران به عنوان دانشجو پذیرفته می شود .او در دوران دانشجویی عضو حزب توده و در نشریه «رهبر» ارگان این حزب مقاله می نوشت .در  ۲۱ سالگی با دختر عمویش فخری گلستان ازدواج کرد و سپس تحصیل  را رها کرد و به فیلم سازی روی آورد.

او در  سال ۱۳۲۶، کتاب اول خود را که مجموعه داستانی با نام «به دزدی رفته‌ها» بود، منتشر کرد. سپس با تأسیس استودیو فیلمسازی گلستان  در سال ۱۳۳۶ عده زیادی از نویسندگان و شعرایی چون مهدی اخوان ثالث ، نجف دریابندری و فروغ فرخزاد را جذب این مجموعه کرد.

در این استودیو،  چند فیلم مستند و دو فیلم  داستانی« خشت و آیینه» و «اسرار گنج دره جنی »را ساخت که این فیلم دومی موجب رنجش هویدا  نخست وزیر شد . چون این فیلم را استعاره ای در نقد دولت خود می دانست. وی همچنین تهیه‌کننده فیلم «خانه سیاه‌است» به کارگردانی فروغ فرخ‌زاد بوده‌است. برخی مستندهای او مانند  آتش و موج و مرجان و خارا به سفارش وزارت نفت ساخته شد. به دلیل همین همکاری‌ها، عده‌ای از روشنفکران آن دوره به وی لقب «گلستان نفتی» دادند!

یکی از کسانی هم که در برابر این قضایا موضع گیری صریح کرد و گلستان را مورد تقبیح و شماتت قرار داد، جلال آل احمد بود. او ساختن فیلم تبلیغاتی «موج و مرجان و خارا» را نمونه‌ای از رفتارهای روشنفکران واداده می‌دانست!

گلستان تا سال ۱۳۴۶، مجموعه داستانی منتشر نکرد اما کتابهایی چون آذرماه آخر پاییز، شکار سایه، به دزدی رفته ها ، دیوار و تشنه و مدو مه قبل از انقلاب نوشته شده اند و تنها داستان بلند « خروس » را در سال ۱۳۷۳ منتشر کرده است .

گلستان از سال ۱۳۵۷ مقیم  انگلستان شد و اکنون در  همان کشور زندگی می کند. اطلاعات بیشتر در باره خانواده و فرزندان و نوه های او را در لینک زیر بخوانید

اهمیت او را در دوران معاصر فرهنگی ایران نمی توان دست کم گرفت چون او سبک نوینی در داستان نویسی ، فیلمسازی و نقد ادبی داشته است .

او دو فرزند با نام‌های کاوه و لیلی دارد؛ کاوه گلستان عکاس خبری ایرانی، در مأموریتی در سال ۲۰۰۳ به همراه گروه خبری بی‌بی‌سی در عراق بر اثر انفجار مین کشته شد.

لیلی گلستان، به‌عنوان مترجم، نویسنده و مسئول گالری گلستان در ایران فعالیت می‌کند. مانی حقیقی، کارگردان، و مهرک گلستان، خوانندهٔ رپ، صنم حقیقی و محمود حقیقی نوه‌های او هستند.

🌀به مناسبت ۹۸ سالگی ابراهیم گلستان

💢من نه آنم که به تیغ از تو بگردانم روی

✍️احمد غلامی

🔻بزرگ‌ترین اشتباه محاسباتی برای رفتن به طرف گلستان این است که او را سنجاق شده به فروغ بدانید. همین حاشیه‌ی بیهوده سبب شده تا خیلی‌ها نتوانند به حریم گلستان وارد شوند.

🔻مردی که جنس زیستش حیات متفاوتی دارد. در تشریح این تفاوت او همین یک مورد کافی است که در این جامعه هزار تقلید فرهنگ و هنر ما، او هرگز قابل تقلید نبود. حتما روی ذهن و نظر بسیاری از شاخص‌ترین هنرمندان زمانه‌اش اثر گذاشت، چه آن‌هایی که به طور مستقیم با او همکاری داشتند مثل: اخوان و فروغ و نجف دریابندری و چه آن‌هایی که با او ارتباطی غیر مستقیم داشتند. چه در سینما و چه در ادبیات تحولات بسیاری را ایجاد کرد. البته قصد توصیف این تحولات را ندارم که پیش از این در این زمینه بسیار گفته‌اند.

🔻جان کلام این است که در واقع گلستان هرگز نسبت به جامعه بی‌تفاوت نبود حتی اگر به ضررش تمام می‌شد.

🔻تیغ نقد گلستان همیشه برای جامعه ایرانی آخته بوده و هست، تیغی برهنه و بی‌محابا که ملاحظه هیچ کسی یا چیزی را نمی‌کند.

🔻چه معشوقه یا فرزندش باشد و چه فلان روشنفکر گردن کلفت یا شخص اول مملکت. گلستان به وقت نقد از فردوسی نقد کرده تا محمدرضا پهلوی و آل‌احمد و… و به این جهت کم‌نظیر است چرا که تا جای ممکن خمیر فرهنگ ایرانی را با قاطعیت (و گاهی خشونت ) خود ورز داده و نرم کرده است.

🔻همین اواخر پس از فوت محمدرضا شجریان وقتی عالم و آدم در ستایش استاد سخن می‌راندند، ضمن تائید ویژگی‌های او باز هم به نقد جامعه می‌پردازد که شجریان را به حساب عکس‌العمل‌های جامعه (به او) بررسی نکنید بلکه به حساب هنر خودش بررسی کنید، چرا که این عکس‌العمل‌ها صرفا حاصل قوام و یا رشد جامعه نسبت به هنر او نیست، و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد…

🔻شاید خیلی‌ها در مقاطع مختلف از گلستان و افکارش رنجیده باشند اما گلستان هیچ‌گاه اهل موج‌سواری روی احساسات و یا جریان‌های عمومی نبوده و با تمام توان سیلی نقد را به ما صورت ما چکانده…

🔻آقای گلستان تیغ شما برای جامعه غنیمتی است گران، و به قول صائب:
من نه آنم که به تیغ از تو بگردانم روی
امتحان کن به دوصد زخم مرا بسم‌الله