در استقبال از انتشار خاطرات روزانه اسحاق جهانگيري

آقاي جهانگيري در دولت دوم سيد محمدخاتمي وزيرصنايع و معادن بود و من هم چند سال به عنوان مديركل روابط عمومي وزارتخانه با او همكاري نزديك داشتم كه مثل همه همكاري ها در آن سطح، عاري از پيچش و چالش هم نبود اما در مجموع و بدون پرداختن به جزئيات، آدم سالم و وزيني بود و هنوز هم به مستنداتي كه غير از اين را ثابت كند، دست نيافته ام.

موضوع ياداشت آنروز من در مراسم معارفه شريعتمداري اين بود كه توصيه كردم خاطرات خودتان را از دوران وزارت صنايع و معادن و قبل از آن وزارت معادن و فلزات تدوين كنيد. تاكيد كردم كه چون من در حوزه صنعت فعاليت پ‍ژوهشي و رسانه اي دارم، حاضرم در تدوين اين خاطرات به شما كمك كنم.

چند روز بعد، يكي از مديران دفترش تماس گرفت و گفت كه آقاي مهندس جهانگيري بابت يادداشت و توصيه شما، خيلي خيلي تشكر كردند و گفتند كه در حال تدوين خاطرات هستم. حتي آن فرد از قول خودش گفت كه آقاي جهانگيري خاطرات روزانه اش از دوران معاون اولي رئيس جمهور را مرتب مي نويسد كه در آينده منتشر خواهد شد. خوشحال شدم اگرچه با توجه به حجم مشغله هايش، ترديد هم داشتم .

آن آينده اي كه آقاي جهانگيري وعده داده بود ظاهرا فرا رسيده است و در خبرها خواندم كه مجموعه خاطرات ايشان با عنوان « در انديشه ايران» از سوي انتشارات موسسه اطلاعات و به‌کوشش پدرام الوندی منتشر شده و بزودي در دسترس عموم قرار خواهد گرفت. چون هنوز اين كتاب را دريافت نكرده و نخوانده ام، نقد و بررسي محتواي آن مي ماند براي بعد اما نوشتن خاطرات توسط افراد مطلع از مناسبات دروني قدرت و ساختار نظام سياسي،  في نفسه اقدامي ارزشمند، مسئولانه و نشانه بلوغ فكري و ظرفيت بالاي سياسي است. در شرايط امروز كار سختي هم هست و به قول محمد علي بهمني :

 چگونه شرح دهم لحظه لحظه خود را

 براي اين همه ناباور خيال پرست

هرچند در تدوين و انتشارات خاطرات همه مقامات سياسي، خواسته يا ناخواسته، حرفهاي جديد و ناگفته هايي درز مي كند اما هدف اصلي خاطره نويسي يا يادداشت هاي روزانه در اين سطح، فاش گويي و افشاگري نيست. خاطراتي از اين دست، ضمن اينكه بايد تنگناهاي سياستگذاري و تصميم گيري پيش روي دولت را آشكار سازد، همچنين بايد چند مفهوم كليدي و يك الگوي تحليلي براي بسته بندي انواع اطلاعات موجود و فهم بهتر ابهامات آن مقطع تاريخي را فراهم سازد.

 فرض ما اين است كه اطلاعات و رويدادهاي سياسي و اقتصادي سالهاي 92 تا 1400 را كه خود ما در آن زيست كرده ايم را كمابيش مي دانيم اما با كنار گذاشتن همه اين اطلاعات، بازهم فهم ريشه ها و علل برخي رويدادهاي مهم اين مقطع، براي ما ممكن نيست. خاطرات جهانگيري بايد تكه هاي گم شده از يك پازل تاريخي را كنار هم بگذارد كه در حكم روزانه و جستارگشايي براي ورود و پرداختن دقيق تر محققين و مورخين عمل كند و دانش تاريخي جديدي توليد كند.

شايد به جرات بگويم كه اغلب خاطرات سياسي مقامات قبل و بعد از انقلاب اسلامي را خوانده ام. اغلب آنها هم اگر چه به قول بيهقي ادعا كرده اند كه « مي خواهم داد این تاریخ به تمامی بدهم و گرد زوایا و خبایا برگيرم…» اما نه تنها چيز جديدي به دانش تاريخي نيفزوده اند و مفاهيم كليدي براي گشايش قفل ابهامات ارائه نكرده اند، بلكه با نشر اطلاعات ناصحيح بر ابهامات موجود افزوده اند و يا آنقدر حاشيه نگاري كرده اند كه سوژه اصلي تاريخي مورد غفلت قرار گرفته است.

 يك نمونه از مصاديقي كه نشان مي دهد چگونه با خاطره نويسي حجيم مي توان چيزي به تاريخ نيفزود، خاطرات دوجلدي محسن رفيق دوست است كه در ميانه نزاع هاي بعد از وقايع سال 88 و صرفا به قصد قربت به قدرت نوشته شد و چنان بي مايه و بي پايه بود كه تاثيري بر احوال شخصي خود او نيز ننهاد.