سابقه « لباس شخصی» ها و برون سپاری سرکوب در حکومت محمدرضا شاه پهلوی

🖌 تلخيص از نشريه كارخانه دار

 

📌 برون سپاری سرکوب به معني استفاده از افراد غیر نظامی برای کنترل اعتراضات و ناآرامی های ضد حکومتی، پدیده ای است که در برخی کشورهای عمدتا توسعه نیافته ساری و جاری است.

 

 

📌در ایران زمان حکومت محمد رضا شاه پهلوی نیز  علاوه بر نیروهای نظامی رسمی و دولتی مانند ارتش، ژاندارمری، شهربانی و ساواک از  گروههای سازمان یافته، شبه نظامیان و  یا  اوباش  محلي نیز استفاده می کرد. عمده وظایف این گروه ها  حمله به احزاب، شخصیت های سیاسی و اجتماعات و يا ايجاد مزاحمت و  براي نويسندگان و روشننفكران، منتقد و مخالف حکومت بود اماحکومت هیچ وقت مسئولیت و عواقب رفتار مخرب و خشونت بار اینها را نمی پذیرفت.

 

 

📌 لباس شخصي هاي دوره حكومت پهلوي دوم ( 57- 1320) به دو دسته شامل كنده لات ها، لمپن ها و نوچه داران سازمان نيافته و شبه نظاميان   سازمان يافته تقسيم مي شدند كه وظايف مشخصي داشتند و سطح عمليات آنها عليه مخالفان و نيز نوع  انتظارات و پاداش خواهي آنها از حكومت متفاوت بود.

 

 

📌هر چند چند فعالیتهای اوباش و فرصت طلبانی همچون طیّب حاج رضایی و حسین اسماعیل پور (رمضان یخی)  و شعبان بي مخ ( شعبان جعفري )در تحولات سیاسی مؤثربوده است، اما برآمده از یک ایدئولوژی مشخص و تشکیلات منسجم نبود بلکه این گروههابا هدف فرصت طلبی یا وعدۀ مالی بصورت ناگهانی بسیج می شدند و در جهت گیریهای سیاسی خود متزلزل بودند. علاوه بر این،  از منظر تاثیرگذاری، نقش این نوع بازیگران خشن غیردولتی عمدتا ً به حوادث سیاسی دورۀ نخست وزیری مصدق محدود می شد.

 

📌شبه نظامیان  اما از زمان اشغال ایران توسط متفقین درشهریور1320تا آستانۀ انقلاب در بهمن1357،در مناطق مختلف کشور به صورت نیروهای چریکی و سپس سازمان یابی در قالب تشکیلات منسجم به مقابله با مخالفان شاه (مانند اتحادیه های کارگری، حزب توده، فرقه دموکرات آذربایجان، جبهه ملی، حکومت مصدق و انقلابیون) مي پرداختند . برخلاف لمپن ،  شبه نظاميان  فقط در هنگام نا آرامي ها ظاهر نمي شدند، بلكه رفتار حساب شده تري داشتند و بصورت برنامه ريزي شده به آزار و سركوب  مخالفان مي پرداختند.

 

 

📌 معروف ترين گروههاي شبه نظامي و فدائيان شاه بين سالهاي 20 تا 57  عبارت بودند از:

 

 

جمعیت فداکاران آذربایجان ( سال 1336)

 سازمان آزادی ایران (تبریز1320-1336)،

حزب جنگل (مازندران1324-

حزب جنگل (مازندران1324-

فداییان شاهنشاهی بندرانزلی (1324-1332)،

برخی شاهسونهای مُغان (1324-1332)

عشایر تالش (1320-1336)

چریکهای ذوالفقاری (1324-1336)،

 فدائیان شاه و میهن (1324-1336)،

 شورای عالی عشایری (به مرکزیت تهران1332-1336)،

گروه سومکا (1328-1336)

 سازمان مخفی کوک (1331-1352)، 

جمعيت جان نثاران شاه(هنگ جانباز گیلان شرقی) (1320-1336)

نیروی مقاومت ملی (1336-1344)،

 نیروی دفاع ملی (1344-1345) 

نیروی پایداری (1345-1357).

 

📌تعدای از شبه نظامیان دوره پهلوی دوم به مقامات بالای حکومتی رسیدند و برخی نماینده مجلس شدند.

 

📌 با روی کار آمدن کارتر در آمریکا با شعار رعایت حقوق بشر و محدودیت نظامیگری و سرکوب مخالفان (آبان1355)، اعلام فضای باز سیاسی از سوی شاه (1356) و تسکین افکار عمومی در داخل، عرصه را برای فعالیت جدی شبه نظامیان فراهم کرد.

 

📌در پی افزایش ناآرامیها در کشور، ستاد ژاندارمری کشور شاهنشاهی در26‌فروردین1357به شهربانی کل کشور اطلاع داد «در اجرای اوامر مطاع ملوکانه، به اعضای نیروی پایداری اجازه داده شده است که علیه خرابکاران اقدام نمایند» حکومت میتوانست از این طریق همزمان با سرکوب مخالفان، داعیه دفاع از آزادی را داشته باشد.

 

 

📌با شروع اعتراضات منتهی به انقلاب 57، تجمعات متعددی از سوی شبه نظامیان به منظور اعلام بیزاری و انزجار از مخالفان شاه تشکیل شد.نیروی پایداری به عنوان مهمترين تشكيلات لباس شخصي وقت همچنین بیانیه هایی از سوی اقشار مختلف‌مردم به منظور آمادگی برای سرکوب مخالفان انتشار میداد. 

 

📌بنابراین‌حکومت، شبه نظامیان را در رسانه ها و انظار مردم بعنوان یک ابتکار‌تودهای خودجوش و پاسخ عام به تهدید مخالفان رژیم نمایش میداد و با اتکا به این‌پشتیبانی مردمی به اعمال زور و خشونت علیه مخالفان نیز مشروعیت می بخشید. با گسترده تر شدن اعتراضات مردمي در دو سه ماه آخر عمر رژيم، كليه تلاش هاي ساواك براي فراخوان اوباش و شبه نظاميان بي نتيجه ماند 

 

🔰 متن كامل اين مقاله تحقيقاتي به همراه تصاويري از لباس شخصي هاي دوره حكومت محمدرضا شاه پهلوي را در لينك زير ببينيد و بخوانيد