دیدگاه جالب نوربرت الیاس در باره رانندگی حین مکالمۀ تلفنی

احمد فرتاش –

یکی از دلایل این طرز رانندگی ما ایرانیان، بی‌ارزش یا کم‌ارزش بودن جان و زندگی نزد ماست. بسیاری از ایرانیانی که در اثر سرطان می‌میرند، علت اصلی مرگ‌شان مراجعۀ دیرهنگام به پزشک است. این نکته را پزشکان در صداوسیما هم گفته‌اند و حدس شخصی بنده نیست.

اگر ما واقعا برای این فرصت کوتاهی که نامش زندگی است، ارزش قائل باشیم، دست کم به موقع به پزشک مراجعه می‌کنیم. همان روحیه‌ای که موجب سهل‌انگاری ما در مراجعه به پزشک می‌شود، در رانندگی ما هم نمود دارد. چنین روحیه‌ای، یکی از دلایل بی‌اعتنایی بسیاری از ما به مراقبت‌های بهداشتی لازم در دوران کرونا بود.

همه به یاد داریم که در آن یکی دو سالی که کرونا کشور را فرا گرفته بود، بسیاری از مردم در هر تعطیلاتی راهی شمال و جنوب و ولایت خودشان می‌شدند و برایشان مهم نبود که این کارشان احتمال ابتلایشان به ویروس کرونا را بیشتر می‌کند و یا ممکن است دیگران را آلوده کنند. بخش قابل توجهی از مردم هم که راهی عتبات عالیات یا هیئات عزاداری می‌شدند و مدعی بودند ویروس کرونا در این اماکن کارگر نیست.

حق حیات ما، همیشه در جنگ‌ یا در جریان انقلاب و شورش و اعتراض پایمال نمی‌شود. فرهنگ شخصی و عمومی خودمان نیز در اینکه حق حیات خودمان یا دیگران را پامال کنیم، تاثیر درخوری دارد.

نوربرت الیاس (1990-1897)، جامعه‌شناس آلمانی-بریتانیایی، معتقد بود یکی از علل بالا بودن آمار تصادفات رانندگی در کشورهای جهان سوم، سطح تمدنیِ پایینِ این کشورهاست. مطابق تحلیل او، هر چه سطح تمدنی افراد بالاتر باشد، قدرت به تاخیر انداختن میل در آن‌ها بالاتر است.

مثلا کسی میل دارد که تلفن همراهش را بردارد و با دوستش یا همسرش صحبت کند ولی چون در حال رانندگی است، میلش را به تاخیر می‌اندازد تا رانندگی‌اش به بهای جان خودش یا دیگران تمام نشود. یا میل دارد که سبقت بگیرد ولی چون در آن قسمت جاده حق سبقت‌گرفتن ندارد، میلش را به تاخیر می‌اندازد.

از نظر نوربرت الیاس، مردم کشورهای جهان سوم، به علت سطح تمدنی پایین‌ترشان، غالبا قدرت کمتری برای به تاخیرانداختن میل خود دارند و همین ویژگی، علت شمار بالای تصادفات رانندگی در این کشورهاست.

ما ایرانیان اگرچه به سطح تمدنیِ بالای اجدادمان در ایران باستان مفتخریم، ولی خودمان شباهت چندانی به اجدادمان نداریم؛ بنابراین حین رانندگی، کمربند ایمنی را نمی‌بندیم و تلفن همراهمان را کنار نمی‌گذاریم.

کمربند ایمنی را نمی‌بندیم چون میل داریم راحت‌تر باشیم موقع رانندگی. و یا پس از توقف، سریع‌تر از ماشین پیاده شویم. موبایل را هم کنار نمی‌گذاریم چون میل داریم آن یکساعت یا چند ساعتی که در سطح شهر یا در جاده مشغول رانندگی هستیم، با این و آن گپ بزنیم تا حوصله‌‌مان سر نرود.

ناتوانی در به تاخیر انداختن میل، دقیقا یعنی همین رفتارها. و تا چنین است، وضع ما همین است. که از قدیم گفته‌اند: آن را که خانه نئین است، بازی نه این است.

اگرچه بسیاری از ما این قواعد را رعایت می‌کنیم ولی همین که اکثر ما یا کثیری از ما ایرانیان مراعیِ این مقررات نیستیم، یعنی اصول رانندگی هنوز در تار و پود فرهنگ ما تنیده نشده. امر فرهنگیِ نهادینه را اکثریت قریب به اتفاق مردم یک جامعه رعایت می‌کنند.

منبع: عصر ایران