تاثير كشف آثار باستاني بر انتخاب نام فرزندان فتحعلي شاه قاجار

مثلا در دهه 1840 ميلادي هنري راولينسون، افسر ارتش بريتانيا كه به تاريخ بين النهرين علاقمند بود، موفق شد كتيبه بيستون را بخواند  و اين نخستين بار بود كه رمز يك كتيبه كهن ايراني گشوده مي شد. او يك نسخه از اين كتيبه اش را به محمد شاه قاجار تقديم كرد كه شاه نيز ظاهرا آن را با اشتياق و علاقه پذيرفت.

شاهان قاجار كه در ابتدا بر اصل و نسب تركي خود تاكيد داشتند، با كشف اين كتيبه ها و پي‌بردن به تمدن ايران باستان، تلاش كردند تا رابطه و نسبت شان را به ايران بازگردانند. آنها حتي برخي تشريفات دربار شاهان پيش از اسلام را در هنگام تاجگذاري، نيز به كار بستند و تاج مرصع و كياني به سر نهادند.

يكي از جالب ترين تاثير كشف تمدن ايراني را مي‌توان بر نامگذاري متفاوت فرزندان متعدد فتحعلي شاه، مشاهده كرد.

پسران نخست او نامهاي تركي و عربي داشتند. مثل عباس ميرزا، محمد علي ميرزا دولتشاه، محمد قلي ميرزا ملك آرا، حسين علي ميرزا فرمانفرما، حسين علي ميرزا شجاع السلطنه، محمد تقي ميرزا حسام السلطنه، علي ميزا ركن الدوله و امام وردي ميرزا ايلخاني.

اما با آگاهي بيشتر از عظمت ايران باستان، براي پسران جوانتر  خود كم كم اسامي شاهنامه اي و ملي و باستاني برگزيد مثل كيقباد ميرزا، بهرام ميرزا، شاپور ميرزا، منوچهر ميرزا، هرمز ميرزا، ايرج ميرزا، كيكاوس ميرزا، كيخسرو ميرزا، كيومرث ميرزا، بهمن ميرزا، طهمورث ميرزا، پرويز ميرزا و كامران ميرزا.

به اين ترتيب مي توان نتيجه گرفت كه شاهان ايل تبار قاجار نيز در تركيب و بهره گيري از ايدئولوژي هاي مختلف براي تحكيم قدرت خود، چندان بي استعداد نبوده اند!

برگرفته از کتاب«روشنفکران ایرانی و غرب: از مشروطه تا پایان سلطنت»، نوشته علی قیصری، ترجمه محمد دهقانی، انتشارات هرمس، سال 1393، صفحه 30

استخراج كننده:  ليلا محمد عليپور