عواقب پشت کردن به طرح « ستیران» برای توسعه ایران: نابودی جنگل ها خشک شدن دریاچه ها

 

 حمید رضا رمضانی :

 

قبل از انقلاب قراردادی با شرکت ستیران فرانسه امضا شده بود برای مطالعات (سند آمایش سرزمین).

 

طرح آمایش سرزمین شرکت ستیران در سال  1347 شروع شد و در سال 1353 تحویل داده شده که افق آن  25 ساله و تا سال 1378 بود.

نکته‌ای که در این طرح به درستی به آن توجه شده بود ‏این بود که ایران کشوری خشک است و در فلات مرکزی به منابع آب پایدار دسترسی ندارد و هم‌چنین با این فرض و با توجه به موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک ایران و هم‌چنین داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز در جنوب ایران جمعیت ایران در پایان طرح  یعنی سال 1378 کلا 50 میلیون پیش‌ بینی شده بود و ‏قرار بود از این 50 میلیون جمعیت 25 میلیون آن در سواحل شمالی خلیج فارس (سواحل مکران) مستقر شوند.

 

در این طرح گفته شده بود دلیل این استقرار اولاً موقعیت ترانزیتی مرزهای آبی ایران در خلیج فارس و ثانیاً دسترسی به آب فراوان و پایدار اقیانوس هند به خصوص برای سیستم سرمایشی ‏صنایع که این چنین آبی در داخل سرزمین ایران برای صنایع آب‌ بَر وجود ندارد، ثالثاً وجود انرژی در پهنه سواحل ایران در خلیج فارس است و مضافا قرار شد که سالانه در سواحل مکران 100 میلیون تن محصول (کشاورزی، صنعتی) تولید شود.

 

‏در طرح آمایش سرزمین، هم‌چنین گفته شده بود که 25  سال بعد از سال  1378 و در صورت تحقق اهداف می‌توان  25 میلیون نفر دیگر را در این سواحل مستقر کرد و کلا  50 میلیون نفر را در این سواحل استقرار داد.

 

در حال حاضر جمعیت کل مناطق ساحلی خلیج فارس به  2 میلیون نفر هم نمی‌رسد ‏شرکت ستیران فرانسه، معتقد بود همه فعالیت‌های صنعتی باید در این سواحل مستقر شوند، خودروسازی‌ها در کنار ساحل استقرار یابند و حدوداً  100 میلیون تن ظرفیت تولید در این منطقه پیش‌ بینی کرده بودند که 15 میلیون تن آن در شعاع 25  کیلومتری بندرعباس مستقر می شد. ‏2 میلیون تن از آن15 میلیون تن، همان فولاد بندرعباس بود که بعد از انقلاب  به منطقه (مبارکه اصفهان) منتقل کرد.

 

هر نوع فعالیت صنعتی که تصور کنید در آن منطقه دیده شده بود؛ این طرح هم به دنبال استقرار فعالیت در آن منطقه بود و هم استقرار جمعیت که اگر محقق شده بود ‏شهرهای جنوب ایران وضعیتب به مراتب بهتر از امارات می‌داشتند و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در کل منطقه خلیج فارس صورت می‌گرفت و تمام استان‌های جنوبی ایران در خدمات مولد، صنایع پیشرفته، کشاورزی مدرن و گلخانه‌ای رکورد دار جهان می‌شدند.

 

‏طرح آمایش سرزمین ستیران در واقع طرح محرومیت‌ زدایی از کشور و به‌ ویژه مناطق جنوبی ایران بود ولی شوربختانه بعد از انقلاب به دلیل بی‌سوادی، حماقت، ناکارآمدی مسئولان،یکسره بر باد رفت. ‏

 

سرمایه گذاری‌های  انجام شده همه و همه به دست فراموشی سپردهه شد و اجرای این طرح‌ها و پروژه‌ها را خیانت به ایران می‌دانستند و انقلابی‌گری دستوری، یک توسعه کاملا نامتوازن را در کشور شکل دادند و ‏آب برترین صنایع را در خشکغترین استان‌ها مانند (اصفهان، یزد، کرمان، خراسان رضوی ، سمنان و . . .) به خدمت گرفتند. نتیجه این تصمیمات بعد از  43 سال کاملا مشخص است!

 

‏توسعه نامتوازن موجب شد از سال 1357 تاکنون بیش از 50%  وسعت جنگل‌های هیرکانی شمال ایران را از دست بدهیم و نابود شوند.

طی 25  سال اخیر 4,000,000 هکتار از اراضی مستعد کشاورزی ایران عمدتا  دچار تغییر کاربری شده‌اند و غالبا تبدیل به ویلاسازی و منبع درآمد شده اند.

‏کشاورزی در ایران رو به نابودی رفت و همین توسعه نامتوازن موجب شد (دریاچه ارومیه) کلا خشک شود و (تالاب گاوخونی) تبدیل به کانون ریزگرد شود و هزاران مصیبت دیگر که دامان این سرزمین را گرفت!