نقشه راه معدن و صنایع معدنی همراهی تمام ارکان را می طلبد

دولت دوازدهم به‌منظور دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ با تصدی‌گری وزارت صنعت، معدن و تجارت نقشه راه معدن و صنایع معدنی را با ۷۲ راهبرد و ۱۴۵ هدف تا افق ۱۴۰4 پیش‌بینی کرد اما این نقشه راه، يك برنامه ۴ ساله است و پايش آن در شرایط حاضر، ضروري است. موضوعی که به نظر می‌رسد به میزان کافی موردتوجه مسئولین قرار گرفته نشد. یکی از موضوعات مهم لحاظ شده در نقشه راه معدن، بحث اکتشاف می باشد که دکتر کوروش شعبانی، رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن ایران پیشنهادات و انتقاداتی به آن وارد کرده است.

شعبانی در گفتگو با معدن نامه در این خصوص عنوان کرد: این نقشه راه با حضور و مشارکت حدوداً 90 نفر از اشخاص حقیقی و حقوقی تهیه شد و در 8 مردادماه سال 97 به تصویب نهایی رسید و در نهایت 25 شهریورماه همان سال توسط دکتر شریعتمداری، وزیر وقت صنعت معدن و تجارت ابلاغ شد. تمام ابعاد و مسائل مهم در حوزه معدن و صنایع معدنی در این نقشه راه به‌خوبی دیده شده است اما موضوعی که مشخصاً برای پیگیری مدنظر ماست بحث اکتشاف بوده که از سال 98 هم جلساتی برای پیشرفت آن برگزار کردیم. در اولین جلسه مرتبط با این موضوع که دوم بهمن‌ماه سال 98 در کمیته اکتشاف خانه معدن ایران برگزار شد خواهان بررسی میزان پیشرفت نقشه راه در بخش اکتشاف شدیم که در این جلسه مدیران اکتشافی کشور و آقای دکتر اسماعیلی حضور داشتند و در خصوص نقشه راه، وظایف هر کدام از سازمان‌ها و منابع مالی تخصیص داده شده برای اجرای این استراتژی بررسی شد. دکتر اسماعیلی در آن زمان رئیس سازمان نظام‌مهندسی معدن ایران بودند و وی بر این اعتقاد بود اصل کار باید توسط بخش خصوصی انجام شود و هرچه مصوب شد وزارتخانه اجرایی کند و در خصوص روند اجرایی و پیشرفت کار از مسئولین سؤال شود. در حال حاضر ایشان با سمت معاونت معدنی وزارت صمت، از مسئولانی هستند که ما این سؤال را در خصوص میزان پیشرفت نقشه راه از ایشان داریم.

رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن ایران عنوان کرد: از مهم‌ترین موضوعات در بحث اکتشاف که در نقشه راه معدن به آن اشاره شده است بند 2 نقشه راه توسعه اکتشاف و تأمین پایدار است که تمامی امور حاکمیتی در خصوص اکتشاف از جمله مراحل شناسایی و پی‌جویی صرفاً به سازمان زمین‌شناسی محول شده است که باید تمام اطلاعات و داده‌ها به‌صورت برخط و بدون دریافت وجه در اختیار عموم قرار گیرد و انجام این فعالیت‌ها برای سایر معاونت‌ها و سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به وزارت ممنوع اعلام شده است. مورد دیگر بحث منابع مالی است که در خصوص تأمین آن در بند 9 استفاده از فاینانس و خطوط اعتباری برای اکتشاف و تخصیص حداقل 30 درصد از اعتبارات بند پ ماده 43 قانون برنامه ششم و درآمدهای اختصاصی و منابع داخلی سازمان زمین‌شناسی 20 درصد از درآمدهای عملیاتی ایمیدرو و شرکت‌های تابع آن برای اکتشاف لحاظ شده و نحوه توزیع آن‌هم شرح داده شده است و معاونت طرح و توسعه وزارت صمت به‌عنوان دبیرخانه اجرایی نقشه راه که اکتشاف نیز شامل آن می‌شود، در نظر گرفته شد. سؤال ما این است که آیا بررسی انجام شده تا بدانیم طبق برنامه پیش می‌رویم یا خیر؟ که به نظر می‌رسد این اتفاق نیفتاده است. بعلاوه اینکه طبق جلسه‌ای که با رئیس سازمان زمین‌شناسی داشته‌ایم این نهاد اعتبارات موردنظر را دریافت نکرده است و تنها روی کاغذ آورده شده اما در عمل اعتباراتی تخصیص داده نشده است و دلایل مختلفی دارد که ممکن است قانع‌کننده نیز باشد اما نیاز به برنامه‌ریزی و پیگیری برای دستیابی به هدف‌گذاری است. فعالان كه از نزديك با چالش‌هاي اين بخش و پيشرفت‌هاي آن روبرو هستند، اعتقاد دارند با گذشت مدت زیادی از ابلاغ اين نقشه راه تاكنون، شاهد هيچ تغييري در عملكرد نهادهاي مسئول نبوده‌اند. مسئولان اجراي اين سند بايد پاسخ دهند كه در اين بازه زماني در اكتشاف چه ميزان پيشرفت كرده‌ايم؟ چه قدر در جذب سرمايه‌گذاري، موفق عمل شده است؟ ايجاد ارتباط ميان صنعت و دانشگاه در چه مرحله‌اي قرار دارد؟ سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور و همچنين معاونت معدن و صنايع معدني وزارت صمت كه عهده‌دار اجراي اين سند هستند، در كدام مرحله قرار دارند؟ این‌ها سؤالاتی است که باید واکاوی گردد.

شعبانی در ادامه عنوان کرد: استراتژی ها و نقشه راه طی سال‌های زیاد در دولت‌های مختلف تهیه شده و در بیست سال اخیر از حرف تا عمل راه زیادی داشته که کارهای کارشناسی، صرف هزینه و وقت زیاد را به خود اختصاص داده است و در انتها هم این نقشه راه معدن و صنایع معدنی حسن ختام تمام این استراتژی‌ها و برنامه‌ها بوده است ولی اینکه صرفاً استراتژی تهیه شود کافی نیست و مجری این نقشه نیز تعیین‌شده است و مسئولیت هر بخش دیده‌شده اما پیگیر و گزارش دهنده آن فعالیتی نداشته است. نیاز است به‌صورت دوره‌ای، گزارشی از این پیشرفت دیده شود چراکه یک برنامه توسعه‌ای است و برای اجرای آن باید وقت و هزینه صرف شود.

رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن ایران اظهار داشت: نقشه راه معدن برنامه مدون و بسیار خوبی است که نیاز به بازنگری برای تعاریف و مسئولیت‌ها و مأموریت‌ها دارد و برای اجرایی شدن باید اعداد و ارقام در آن واقع‌بینانه‌تر دیده شود بعلاوه اینکه مرجعی برای پیگیری فصلی از آن اطلاع ایجاد گردد.